Amerika’da 50 eyalet var. Bu eyaletlerle Birleşik Devletler kuruldu... Eyaletlerden Colorado, ABD’nin ortalarına denk gelir. Büyükçe bir devlet kadar toprağı var... Geçen hafta belediye seçimlerinde eyaletin bazı bölgelerinde vatandaşa soruldu: Bu eyaletten ayrılıp 51. eyalet olmak ister misiniz?
Colorado’yu bazılarımız Aspen’deki ünlü kayak merkeziyle tanır. Kayakçıların sevdiği has kar oradadır. Zengin kısmı, Hollywood falan Aspen’de takılır... Bir de hani geçen yıl bir deli sinemada Batman filminin izleyicilerine ateş açıp 12 kişiyi öldürmüştü. Orası da Colorado idi.
Peki durup dururken eyaletin bir kısım sakini neden ayrılıp kendi devletini-eyaletini kurmak ister? Bu bölücülük değil mi? ABD’de en son ayrılıkçılık Güney-Kuzey çekişmesinde silaha dönmüş ve iç savaşla kan dökülmüştü. Ama o 150 yıl önceydi... Gerçi ABD’de bazıları hâlâ içsavaştan sanki geçen haftaymış gibi söz eder ya, neyse. O ayrı mesele.
Ve Colorado’nun ayrılıkçı halkı silahla ayrılmak istemiyor. Demokratik yollardan süreç başlatıyorlar... Çünkü ayrılıkçı hareketin ciddi şikayetleri var. Bir kere eyaletten kopmadıklarını, eyaletin kendilerinden koptuğunu söylüyorlar. Ayrılmak isteyenler, eyaletin kırlarında tarım arazilerinde yaşayanlar. Oralarda nüfus da az. Zaten eyalet nüfusu 5 milyon kişi. Neredeyse birkaç kilometreye bir kişi düşüyor. Kırdakiler, kentlilerden şikayetçiler. Kentler, karışık kozmopolit, göçmenlerle dolu. Kentlerde bu nüfus liberal-sol-Demokrat partiye oy veriyor. Kırdakiler de muhafazakar-sağ-Cumhuriyetçi partiye...
Kentli nüfus kırdakilerden ayrı havada. Sinema baskını olduktan sonra kentlilerin oyuyla silah yasakları başlamış. Kırdakiler silahla tavuklara dadanan tilkiyi vurduklarını, kırda tarlada silah lazım olduğunu, kentli züppelerin ise işi bilmeden yasak getirdiğini söylüyorlar.
Yine kentliler marihuana - esrar çekmeyi yasal hale getirmişler. Kırdakiler ateş püskürüyor. Gerçi Colorado’da esrar şartlı serbest: 21 yaşından büyük olmak, 30 gramdan fazla bulundurmamak, kamuya açık yerlerde içmemek şartı var. Alkol kullanımının bütün yasakları: Araç kullanma vs. esrar için de var, ama esrar ortaokullara kadar girmiş durumda. Kimse bu sözde kısıtlamalara uymuyor. Ortaöğretimde yaygın biçimde esrar kaynaklı disiplinsizlik var, eğitim düzeyi düşmüş... Ayrıca eşcinsel evliliklere izin verilmiş, çevrecilik adına tarım arazilerine külfet yüklenmiş. Bunlar kentlilerin öncelikleri olunca, kır da merkezden kopmuş. Kırdakilere göre kentliler gıdanın buğdayın süpermarketlerde yetiştiğini sanıyor. Kırlarda hem buğday yetişiyor, hem de petrol-gaz var.
Bu huzursuzluk ortamında geçen haftaki seçimde -Ayrı eyalet olalım mı?- diye soruldu ama, -Evet- diyenler fazla değildi. 3 milyon seçmenden yaklaşık 46 bini -Ayrılalım- dedi. Bazı kasabalarda -Hayır- oyları daha fazlaydı. Ayrılalım- diyenlerin hakim olduğu alan yaklaşık Erzurum vilayeti kadar. Nüfus da 30 bin... Gerçi ayrılınca çevredeki memnuniyetsiz eyaletlerden kopmalar olacağını ve yeni eyaletin hatırı sayılır büyüklüğe ulaşacağına inanıyorlar.
Aslında bir grup vatandaşın ayrılıp kendi başına devlet kurması meselesi ABD anayasasında var, ama uygulaması zor. Önce kararın eyalet meclisince kabulü, sonra da Washington’daki Kongre’den onayı gerekiyor. Bunlar olacak iş değil. Kural aynı: Kağıt üzerinde herşey serbest ve demokratik, ama fiiliyat hukuki biçimde engelleniyor... Şehir-devlet gibi olan başkent Washington ve sömürge gibi duran Porto Rico adası yıllardır 51. eyalet olmaya çalışıyorlar. Onlarda ayrılma bölünme de yok, ama o bile olmuyor. Değil Colorado’dan ayrılmak... Hem bütün ABD bayraklarının yeni eyalet-yıldız eklendi diye değişmesinin külfetini düşününce... Galiba ABD’nin bölünmesini önleyen ana neden bu!
Ve de durumundan memnun olmayıp ayrı eyalet kurmaya niyetlenen bölücüler yalnızca Colorado’da yok. Halen en az beş eyalette ayrılma girişimleri var. Bunların da başarı şansı yok, ama rahatsızlığın boyutlarını göstermesi açısından ilginç. Ve hepsinde ortak nokta: Merkezi yönetim bir partide, karşı partiden olanlar çareyi bölücülükte görüyor. Durum, ABD siyasetindeki kopmanın kutuplaşmanın, bölünmenin yansıması. Herkes alıp başını bir yerlere gitmek istiyor, ama bölücülere ABD’de de iyi gözle bakılmıyor.
twitter.com/selimatalayny
