İngiliz Telegraph gazetesi, bergamotlu çayın kolestrolü düşürdüğünü yazdı. Tüm dünyada basında yeterli bilgi donanıma sahip olmayan kişilerin hatalı yorumları, insanları yanlış yönlendirebiliyor.
Geçen hafta gazetelerde “Bergamotlu çayın kolesterolü düşürüp kalp krizini önlediğine” ilişkin bir haber dikkatimi çekti. Bu haberin aslını bulmak için yaptığım incelemede, İngiliz Telegraph gazetesinde 30 Mart tarihinde çıkan bir haberden alıntı olduğunu gördüm. Haberde çay düşkünü İngilizlerin, Kraliçenin sarayından en köşedeki çayhanelere kadar beş çaylarında tercih ettikleri bergamotlu çayın (Earl Grey), İtalyan araştırıcılar tarafından kolesterolü düşürdüğü, kolesterol ilacı statinler kadar etkili olduğu vurgulanmıştı. Şüphesiz İngilizleri ve bergamotlu çay seven benim gibi kişileri sevindirecek bir haber. Ancak acaba bilimsel olarak ne derecede doğru?
Bilimsel kaynaklarda yaptığım araştırmada ise haberin maalesef yanıltıcı olduğunu gördüm. Haberi hazırlayan gazetecinin konu hakkında bilgisiz olmasından kaynaklanan bir yorum, şüphesiz. Bilindiği gibi bergamotlu çaylarda koku vermesi için bergamot meyvelerinin güzel kokulu ‘uçucu yağı’ kullanılır. Halbuki İtalyan araştırıcıların kolesterol hastalarında statinler kadar etkili buldukları madde, bergamotun içerisindeki polifenolik yapıdaki flavonoitlerdi. Flavonoitler uçucu yağ içerisinde bulunmazlar. Zaten araştırmada kullanılan bu flavonoit özütü bergamot meyvesinin o güzel kokulu uçucu yağını taşıyan kabukları soyulup atıldıktan sonra kalan meyvenin sıkılması ile elde ediliyor. Meyve suyu ayrıca zararlı etkiye sahip olabilecek ışığa karşı hassasiyeti artırıcı etkili bileşenleri (furanokumarinler) uzaklaştırılacak şekilde işlem görmüş.
Araştırma, yapılan kan analizinde serum trigliserit ve kötü kolesterol (LDL) değerleri yüksek bulunan dislipidemi hastaları üzerinde yürütülmüş.
İlk çalışmada 237 hastaya (çeşitli şekillerde gruplandırılarak) 30 gün süreyle farklı miktarlarda günlük olarak bergamot polifenol özütü verilmiş ve sonuçta bergamotun polifenol özütünün kolesterolün yanı sıra yüksek kan şekerini de düşürdüğünü, etkisinin düşük dozda statin (kolesterol ilacı) kadar yüksek olduğu tespit etmiş. Özellikle statin tipi kolesterol ilaçlarının yan etkilerinden olumsuz etkilenen kişiler için iyi bir alternatif olabileceğini ileri sürmüşler.
KOLESTEROL TEDAVİSİNDE YARARLI
Çalışmanın devamında yine 30 gün süresince gelişigüzel gruplandırılan (15-16 kişilik) 77 yüksek kolesterollü hastalardan bir gruba boş ilaç (plasebo), iki gruba iki farklı dozda statin grubu bir kolesterol ilacı (rosuvastatin; 10 ve 20 miligram), bir gruba bergamotun polifenolik bileşiklerini içeren özütü (1000 miligram) ve son gruba da bergamot polifenolik özütü ve kolesterol ilacı birlikte verilmiş. Süre sonunda yapılan ölçümlerde bergamot polifenolik özütünün total kolesterol, LDL-kolesterol, LDL/ HDL kolesterol oranını düşürdüğü; ayrıca damarlarda oksidatif hasara yol açtığı bilinen çeşitli belirteçlerin (malondialdehit, oksiLDL reseptör LOX-1, forbo PKB) miktarını düşürdüğü gözlemlenmiş. Sonuç olarak yapılan değerlendirmede yüksek kolesterol hastalarında düşük dozda kolesterol ilacının yanı sıra bergamot polifenolik özütünün verilmesinin daha etkin bir tedavi sağlayabileceği, hastalarda damar hasarlarının önüne geçilebileceği sonucuna varılmış.
Görüldüğü gibi tüm dünyada yazılı ve sözlü basında yeterli bilgiye sahip olmayan kişiler tarafında yapılan hatalı yorumlar insanları yanlış yönlendirebiliyor. Belki bazıları masumca kabul edilebilir ancak özellikle sağlık söz konusu olduğunda son derece riskli sonuçlar doğurabilir.
