Hastaların yaklaşık yarısı reçetelenen yangı giderici ilaç tedavisinin sonuçlarından pek memnun değil. Bu durumda daha yoğun ilaç tedavilerinin uygulanması ya da cerrahi müdahalelerin yapılması gerekiyor ki bir sürü ‘yeni’ sorun doğuyor. Peki bitkisel ilaç seçenekleri var mı?
Yangılı bağırsak hastalıklarından muzdarip (IBD) yani Crohn ve ülseratif kolit hastalarının yaklaşık yarısı, reçetelenen yangı giderici (5-amino salisilik asit, kortikosteroitler) ilaç tedavisinin sonuçlarından pek memnun olmadıklarını ifade ediyor. Bu durumda daha yoğun ilaç tedavilerinin uygulanması (bağışıklık sistemini baskılayıcı ‘siklosporin’, anti-tümör nekroz faktör tedavisi) ya da kolektomi gibi cerrahi müdahalelerin yapılmasını gerekiyor ki bu da bir sürü sorunu beraberinde getiriyor. Bu bakımdan daha etkin ve güvenilir tedavilerin bulunması için çaba harcanıyor.
Hiç şüphesiz bu gibi durumlarda ilk olarak akla -daha etkin olmasa bile- daha güvenilir olabileceği düşünülen bitkisel ilaç seçenekleri geliyor. Bu bakımdan bitkilerde bol bulunan ve son yılların öne çıkan bitki bileşenleri olan polifenolikler ön plana çıkıyor. Polifenolikler arasında oksidatif hasar, yangıya, kansere karşı güçlü etkileri ile sık sık gündeme gelen antosiyaninler ön plana çıkıyor. Yaban mersini (bilberry; Vaccinium myrtillus) meyveleri antosiyanin türevleri bakımından zengin bir kaynak. Koyu siyahımsı meyveleri yüzde 50 ile 80’i antosiyaninlerden ibaret, yani neredeyse tamamı! Yeni yayımlanan bir açık ve prospektif (yani hastalar ne kullandıklarını biliyor ve uygulama sonunda etkinlik, güvenilirlik, tolerabilite değerlendirmeleri yapılıyor) bir klinik çalışmada ülseratif kolit hastalarına yaban mersini uygulanmış. İsviçre’de yürütülen çalışmada yaşları 18-65 arasında ve belirli bir süre standart tedavi almış 13 hafif ve orta derecede ülseratif kolit hastasına altı hafta süreyle hazırlanan yaban mersini preparatı verilmiş. Yaban mersini preparatı; ezilip püre haline getirilmiş ve suyu uçurulmuş ortalama 840 miligram antosiyanin içeriğine sahip 600 gram kadar yaban mersini meyvesine eşdeğer miktar. Tabii çalışmaya alınacak tüm hastalarda çalışmaya alınmadan önce gerekli klinik analizler ve anketler yapılmış, kullandıkları ilaçlar hastalıkları vd. kontrol altına alınmış. Uygulamanın bitimi ile klinik analizler ve sorgulama anketleri tekrar yapılmış.
PLASEBO GRUBU YOKTU
Süre sonunda tekrar yapılan sigmoidoskopide bağırsak mukoza yangısında azalma, dışkı kalprotektin seviyesinde belirgin düşme, daha düşük histolojik aktivite skoru ve yangı cevabında hafifleme bu tedavinin etkinliği konusunda klinik ve biyokimyasal bulguları da desteklemektedir. Şüphesiz plasebo grubunun (yani yalancı ilaç) olmaması belki hastaların sonuçlara daha olumlu bakmalarına yol açmış olabilir. Ancak yapılan değerlendirmede hastaların bu uygulamadan memnuniyeti yüzde 53.8 iken, standart ilaç tedavisinden olan memnuniyetlerini yüzde 38.5 olarak değerlendirmişlerdir.
Diğer taraftan, yapılan yan etki değerlendirmesinde uygulamanın güvenilir olduğu, bazı hafif yan etki bildirimleri dil ve dişlerde meyvelerin antosiyanin içeriği nedeniyle koyu renklenme, midede hafif yanma ve gaz hissidir.