Avrupa siyasi topluluğu ne istiyor?

6- 7 Ekim 2022 tarihlerinde Fransa Cumhurbaşkanı Macron'un daveti ile bir araya gelen 44 ülke lideri Avrupa Siyasi Topluluğu oluşumuna destek verdi.

Semerkant'ta bir araya gelen Şanghay İşbirliği Örgütü üyeleri potansiyel ilgi alanı olan ülke liderleriyle fotoğraf vermişti. Şimdi Prag'da 44 liderin yer aldığı yeni bir fotoğrafımız oldu. Her iki fotoğrafta kesişen ülkeler var.

Avrupa Birliği, Ukrayna-Rusya savaşına giden süreci yönetemedi. AB dışındaki aktörler sürece daha çok müdahil oldu. Hemen yanı başındaki savaşı engelleyemeyen AB kötü bir sınav verdi.

Macron fırsattan istifade pozisyon alarak Avrupa Siyasi Topluluğu'nu ortaya attı. Merkel'den sonra güç kaybeden Almanya koalisyon hükümetindeki cılız seslerle Avrupa siyasetinde zayıf kaldı.

Avrupa Siyasi Topluluğu, Güney Kafkasya ülkelerini de davet etti. Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan Hazar Denizi'ne açılan önemli bir koridor. Erdoğan'ın Paşinyan ve Aliyev'le birlikte verdiği fotoğraflar Erivan'ı dünya sistemine dahil etti siyaseten. Ancak bu görüntü Avrupa'nın enerji krizine karşı en önemli reçete gibi görünüyor.

ABD ve İngiltere'nin keskin tutumları sürdükçe Avrupa siyaseti yeni arayışlar içinde yer alacak. Hazar havzasındaki enerji kaynakları Türkiye üzerinden Avrupa'yı ısıtacak ve daha da önemlisi fabrikaları ayakta tutacak. Rusya'ya uygulanan yaptırımlarla doğalgaz tedariği durma noktasına varan Avrupa, Şahdeniz tesislerinden çıkan doğalgazın Azerbaycan-Trans Anadolu-Trans Adriyatik koridoruna ihtiyacı var.

AB ülkelerinin doğalgaz ihtiyacının %38'ini Rusya karşılıyordu. Ardından %18.6 ile Norveç, %7.2 ile Cezayir, %4.2 ile Katar geliyor. Almanya'nın enerjide dışa bağımlılığı %64 iken Yunanistan'ın %82. Bu tabloya göre Avrupa Siyasi Topluluğu arayışlarını sürdürmek zorunda. Daha da ötesi bölgesel ihtilaflara ve çatışmalara çözüm getirmek zorunda. Mesela Adalar Denizi'nde Türkiye'yi rahatsız eden Yunanistan'ı frenlemek zorundalar.

Avrupa siyaseti iyimser/ümitvar fotoğraflar verse de Hazar'ın doğusunda Kazakistan ve Türkmenistan mevcut. Rusya'nın nüfuzunu sürdürmeye çalıştığı bu sahada Türk Devletler Teşkilatı ve Şanghay İşbirliği Örgütü'nün varlığı/etkisi söz konusu. Dananın kuyruğu burada kopacaktır.

Enerji hatları karşılıklı bağımlılığı ve istikrarı zorunlu kılıyor. Avrupa'da post-Ukrayna süreci ile yaşanan sıkışmışlık AB sisteminin hantallığı ve çok sesliliğinin getirdiği zorluklar başka bir yazı konusu belki. Avrupa Siyasi Topluluğu ise iklim krizi, pandemi ve enerji gibi sıcak gündemlerin yanı sıra boru hatlarının güvenliği, siber güvenlik gibi meselelere odaklanacak.

Birleşik Krallık sürecin içinde. Brexit sonrası AUKUS ittifakı ile yolları ayrılan Birleşik Krallık ve Fransa şimdi Rusya karşısında yeni Avrupa Siyasi Topluluğunda beraber görünüyorlar.

ABD yeni oluşuma nasıl bakıyor birlikte göreceğiz. Hazar ve Orta Asya erişim kaynaklarına erişim konusunda ne düşünüyor bilmiyoruz ancak Pelosi'nin Erivan seyahati bir ipucu olabilir.