Dünya ekonomisi Asya’dan büyüyor. Türkiye Asya’daki varlığını yükseltiyor. Türkiye bir süredir ASEAN grubuna üst düzeyde katılmak istiyordu. ASEAN üyelerinden Bruney Sultanı’nın Türkiye ziyaretinde bu konuda önemli adımlar atıldı.
ASEAN, 10 ülkeli Güneydoğu Asya Uluslar Birliği. Bruney’den Singapur’a, Endonezya’dan Vietnam’a, Filipinler’den Laos’a birbirine aşağı yukarı denk ülkeler topluluğu. Nüfus ve kişi başına gelirde farklılıklar var, ancak Asya’nın ekonomik geleceği buralarda yatıyor. ASEAN, toplayınca bölgedeki 3. büyük nüfus topluluğu. Toplam nüfus 600 milyon. En az 1.5 trilyon dolarlık ticaret hacmi var. Ve ASEAN 2015’te eski Avrupa Ekonomik Topluluğu benzeri bir Ortak Pazar oluşturacak. Bu yeni ekonomik bölge serbest ticareti ve karşılıklı yatırımı genişletiyor. Amaç, ekonomik genişleme. Avrupa Birliği gibi daha ileride bir -Asya Birliği- olur, ya da olmaz... O önemli değil. Önemli olan, ortak ekonomik pazar kurulması.
ASEAN’daki 10 üye sabit. Yeni üye almıyorlar, seçerek ve nazlanarak yakın işbirliği için -Diyalog Ortağı- alıyorlar. Halen ABD, Avrupa Birliği, Avustralya, Çin, Hindistan, Japonya, Kanada, Kore, Rusya, Yeni Zelanda ve BM Kalkınma Fonu UNDP, ASEAN’ın -Diyalog Ortağı- olarak aynı masaya oturuyorlar. Diyalog Ortakları’nın ASEAN’ın siyasi ve ekonomik işlerine yakınlığı var. Ortaklarla ASEAN Serbest Ticaret Anlaşmaları yapıyorlar.
Türkiye ASEAN’a 2010’da yakınlaştı ve de ASEAN’ın Diyaog Ortağı olmak istiyor. ASEAN’ın dönem başkanlığını 2013’te Bruney üstlenecek. Türkiye de 2013’te topluluk başkanı Bruney’in de desteğiyle ASEAN’ın Diyalog Ortağı olmayı bekliyor. Sultan’ın ziyaretinde başka önemli başlangıçlar da yapıldı... Bruney ve diğer ASEAN ülkeleriyle yakın temasta yarar var. Türkiye’nin küresel rolü, bu yakınlığı gerektiriyor. Ticari tarafta da eğer pazar varsa, alıcı-satıcı da vardır.
Türkiye’nin Asya açılımı
Türkiye’nin Asya açılımı sürüyor, tamamlanmadı. Asya da Türkiye’yi daha yeni fark etti. Daha Türkiye’de büyükelçiliği olmayan merkezler var. Singapur, Türkiye’de elçilik açacak. Bruney öyle. Türkiye de elçilikler yanında bölgede ticaret temsilciliklerini genişletiyor... Yine Türkiye bölge ülkeleriyle Serbest Ticaret Anlaşmaları yapmakta. ASEAN ile toplu STA yapan ülkeler var. ASEAN’ın Ortak Pazar olması, bu bölge ile Türkiye’nin bağlantısını gerekli kılıyor. Bir ilginç nokta: ASEAN ekonomileri aslında Küçük ve Orta Ölçekli İşletme (KOBİ) ekonomisi. ASEAN’da milli gelirin yüzde 80’ini, istihdamın yüzde 90’ını KOBİ’ler sağlıyor. ASEAN ekonomisi, KOBİ ekonomisi. Ve ASEAN, KOBİ’lerin verimliliğinin, girişimciliğin inovasyon-yaratıcılığın artması konularında AB’den destek arıyor. Türkiye’nin de KOBİ’leri ‘kaplan’ konumunda... Türkiye KOBİ’leri için de AB’den yararlanmak gerek... ASEAN ekonomileri büyüyor, Türkiye de büyümekte.
Hani siz bize demiştiniz...
1997 Asya krizinde ASEAN ağır darbe almıştı. Özellikle Tayland, Filipinler, Endonezya krizi sert yaşadılar... Geçenlerde Asean ile AB heyetleri karşılıklı toplantıdalar. ASEAN Genel Sekreteri kalktı dedi ki: 1997’de siz bize -Evinizi düzene koyun- demiştiniz... Şimdi de biz size -Evinizi düzene koyun- diyoruz...
Yenilmez, yutulmaz bir laf... 15 yıl sonra laf dönüyor, sahibini vuruyor. 1997 krizinde Asya’nın dokunulmayan sorunlarına dokunuldu, yolsuzluk ekonomisi kısmen gözetime alındı, o zaman Asya, rekabetçi adımları attı. Avrupa’da bugün Yunanistan aleyhine söylenen herşey, o zaman Endonezya ve diğerleri için söyleniyordu... Ama Asya krizden derslerini aldı, fırsat yollarını açtı. Nüfus etkisiyle de ekonomik büyüme sağlıyor, dinamik ve Avrupa’ya -Evini düzene koy- diyor...
