Arjantin’in ekonomik çöküşü

Arjantin son on beş yılda ikinci defa MOROTORYUM ilan etti. Dış borçlularına “sizin borçları ödeyemiyorum, gelin bunları uygun ekonomik şartlarda yeniden yapılandıralım” diyor.

Daha yüz yıl evvel, Arjantin dünyanın altıncı büyük ekonomisi idi. Fransa ile yarışıyordu. Agro endüstrisi oldukça gelişmiş bulunan bu ülke, dünya et fiyatlarının oluşumunun en önemli aktörü idi. Pekiyi ne oldu da bu güçlü ekonomi dize geldi?. Yıllarca cari açığını sıcak para ile kapatması onu bu sonuca götürdü. Tabii ki siyasi istikrarsızlık beraberinde doğdu. Yanlış özelleştirmeler yeni yeni karteller ortaya çıkardı. Özelleştirmeden beklenilen yarar sağlanamadı. İspanyanın ülke içinde ekonomik ağırlığı gittikçe büyüdü. Halk ürettiğinden fazla tüketir oldu. Geçmiş yüz yılın tekrar devam edeceği rehaveti ile, rakip ülkelerdeki agro- endüstrinin verimlilik artışına yabancı kalındı. Arjantin parasının “namusu” vardı,  para gitgide değer kazandı,  içeride yaşanan enflasyonla kur bağları tamamen koptu.

Arjantin bu son morotoryum ile uluslar arası mali piyasaların güvenini kaybetti. Bu güvensizlik ortamını ortadan kaldırmak bir hayli zor olacak. Arjantin halkı kemerleri son deliğine kadar sıkmak durumundadır. Şimdiki nesil, gelecekteki nesillerden aldığı borçları kapatmak için çok çalışacak, tasarruf edecek, yerli mallarına dönecek, ekonomideki çarpık yapılaşmayı ortadan kaldıracak. Pekiyi bunları yapabilecek siyasi güç ve istikrar var mı sorusunun cevabı nedir. Bana göre böyle bir iktidar yok. Tribünlere oynayarak, IMF ile çatışarak ekonomide istikrar arayışı sonuç vermez.

Arjantinin İspanya ile derin bir sosyolojik bağı olduğundan, bu güçlü bağın, onun bu krizden çıkarabileceği ümit edilebilir. Ne var ki, İspanya da bir nevi hasta adam. İspanyanın durumu  bizim bir darbı-meselimize çok uyuyor, “kendisi himmeti muhtaç bir dede nerede kaldı gayrıya himmet ede”.

Arjantinin içine düştüğü bu durum, uzun müddet cari açık vermekte olan ülkelere ders olmalıdır. Cari açık bir iki yıl geçiştirilebilir, satılacak devlet ve özel sektör malları satılır, sonra?. Sonrası halkın önemli miktarda kemer sıkması ile ve zorluklara göğüs germesi ile yeni dengeler oluşturulur. Böyle durumların siyasi bedellerinin olduğu da unutulmamalıdır.