Şaşırmayın: ABD’de kadınlar eş, koca ya da erkek tanıdıklarından gayet yaygın biçimde dayak yiyor. Araştırıp yazmadan önce bizim de aklımız almamıştı. Öyleymiş... Dayak yanında, eş-arkadaş maskesi altındaki erkek tarafından öldürülen kadın oranı da bu vesileyle ortaya çıktı: 3 kişiden biri... Her 3 cinayetten birinde katil, kadının eşi ve arkadaşı... Yani kadın dayakla canını kurtarıyorsa, yine iyi.
Olay geçen şubattan kalma... NFL futbol oyuncusu Ray Rice’ın otel asansöründe kız arkadaşı Janay’a vurduğu anlaşılmış, otel kamera görüntülerinde, kendinden geçmiş Janay’in Ray tarafından sürüklenerek odaya götürülüşü izlenmişti. Ray’in ne yaptığı belliydi, ama hem tepkiler sınırlı kaldı, hem de -Janay da ona vurdu- diye olay sulandırıldı. NFL Ligi Ray’a iki maçlık göstermelik ceza verdi. Olay unutulmuşken geçen gün asansör içinde olanların görüntüsü çıktı. Karşılıklı birbirlerine vururken, Ray sert bir yumrukla kadını sendeletmiş, başı asansör korkuluğuna vuran Janay bayılmıştı. Ray de kadını bir eşya gibi odaya atıp dışarı çıkmış, bir daha da yanına uğramamıştı.
Dehşet görüntüler ABD’yi hem şoke etti, hem de -Aynısı bana da oluyor- diyen kadınlardan imdat patlaması yaşandı. ABD’de hem eyaletlerde hem de ulusal çapta aile içi şiddet yardımı vadeden telefon bankaları var. Günde 500-600 yardım telefonu alan merkeze dayak görüntülerinin yayılmasının ardından gelen telefon sayısı bini aştı. Ulusal hattı arayan onbinler var, ama onbinlere yardım edilemiyor. Bu merkezde eleman yetersizliğinden geçen yıl 77 bin çağrıya cevap verememişler. Yani dayak yiyen kadın yardım hattını arıyor, santral beklemeye alıyor, cevap veren yok. Bu arada bazen de erkekler kadınların şiddetine uğruyor, ama sayılar düşük.
Eyaletlerde durum aynı şekilde vahim. Güney Carolina’da 5 milyon nüfus var. Yılda 36 bin kadından şiddet görüyorum yardım edin- telefonu alınıyor. Günde 100 tane eder. Şiddet, evin mahrem duvarları arasında kaldığından bu olayların istatistiğini tutmak güç. Amerikalı uzmanlar söylüyor: Ev içi şiddet bildirilmiyor, kayıtlara girmiyor.
Görünen, buzdağının su üzerindeki kısmı. 9 milyon nüfuslu New Jersey eyaleti 2011’de 70 bin dayak telefonu almış. Günde 200 tane eder. En yeni veri 2011’den... Acaba son 3 yılda bu sayı azalmış mıdır, artmış mıdır? Haa bir de çocuklar var. Her yıl 3 milyon çocuk evlerinde annelerinin dayak ve fena muamele görüyor. ABD’de 315 milyon nüfus, 115 milyon hane var. Evde şiddete tanık olan çocuk da örseleniyor. Erkekse, şiddete yönelip gelecekte eşini döven adam oluyor. Genç kız, kendini seks, uyuşturucu ya da psikolojik sorunlarda boğuyor. Ayrıca, eşini döven baba ya da anne, yüzde 30 ila 60 arası yüksek bir ihtimalle çocuklarına da şiddet uyguluyor.
Ray Rice sevgilisini dövdüğünde evli değillerdi. Arada geçen sürede evlendiler. Şimdi -Kadın neden bu adamı terk etmedi- diye de tartışma var. Uzmanlar terk olayının farklı nedenlerle her zaman mümkün olmadığını, kadının zincirlerini kırmasının ABD’de de kolay olmadığını söylüyor. Bir de pratik neden varmış: Terk eden kadının ABD’de daha büyük şiddete hedef olması ve öldürülmesi ihtimali yükseliyor. Olay her boyutuyla ve akıllara durgunluk veren unsurları su yüzüne çıkarttı. Mesela kadın -evliliği kurtarması- yönündeki sosyal baskı nedeniyle adamdan uzaklaşamıyormuş. ABD’de -Mahalle Baskısı- olduğu akıllara gelir mi? Bir de ikiliyi yalandan terapiye yollayıp, sorunun çözüldüğünü sanıyorlar. Sanki modern ABD’yi değil, -feodal, ataerkil, gelenekçi doğulu tarım toplumunu- anlatıyoruz... (Bu son tanım güzel, değil mi?)
Dayak görüntüsünün ABD’de uyandırdığı yankı, bir başka gerçeği aydınlattı: Görüntüleri izleyen kadınlar -Demek sadece ben değilmişim- duygusuyla uyandılar. Çünkü aile içi şiddet kurbanları, bu talihsizliğin yalnızca kendilerine denk geldiğini düşünüp kaderlerine küsüp sessiz kalırlarmış. ABD kadının -kaderi- diye birşey de varmış.
Sonuçta yaşasın görsel medya... Görüntüler Amerikalı kadınlara yalnız olmadıklarını gösterdi. Türkiye’de de benzer acı var mı? Var. Türkiye’de de ev şiddeti ile mücadele etmek öncelik mi? Öncelik... Demek ki Türkiye’de dayakla ve aile içi şiddetle mücadele ederken, Amerikalı kadınlara da yardım eli uzatabilirsek uzatmamız, dayanışmaya girmemiz gerekiyor. Dostluk ve müttefiklik bu zamanlarda da lazım. Aile içi dayağı her yerde kınayalım ve her yerde mücadele edelim. Ortak Mücadele zemini de var: ABD’de NATO’da, Türkiye’de, Ortadoğu’da ve Balkanlar’da küresel terörle mücadele ederken, küresel bir dayak terörü olduğunu da unutmamak gerekiyor.
twitter.com/selimatalayny
