Seçmen ne mesaj verdi?
Siyaset mühendislerine: Seçmen yüksek bir katılımla siyaseti sandıkta şekillendirdi; ‘Dış yönlendirmelere’ de, ‘paralel’ müdahaleye de, ‘sandık her şey değildir’ diyenlere de ‘bu hak sadece bana ait’ mesajı verdi.
AK Parti’ye: Seçmen, AK Parti’ye ‘4. kez tek başına iktidar’ vermedi. Ancak muhalefet partilerine de vermedi ve AK Parti’yi yine açık ara birinci parti olarak tuttu. Yüzde 41’lik çoğunluk, çok partili siyasi hayatta az görülen bir iktidar oranı. AK Parti’deki Kürt oyların HDP’ye kaymasında ve AK Parti karşıtı kampanyanın etkili olmasında etnik, ideolojik ve ‘dış faktörler’in etkisi var. Ancak alınacak dersler de var.
CHP’ye: Seçmen ekonomik vaatleri kısa sürede değerlendirdi ve etkisiz buldu. CHP’deki ‘sol’ oyları da HDP’ye yönelterek CHP’yi zayıflattı. Seçmen CHP’yi ‘iktidar alternatifi’ olarak görmedi. Zaten CHP de kendini iktidar alternatifi olarak sunmadı, iktidarı düşürecek HDP manivelasını güçlendirmeyi hedefledi. Kılıçdaroğlu’nun ‘zafer’ edası bunun göstergesi.
MHP’ye: Seçmen, ‘sol’un HDP kampanyasına karşılık MHP’yi ‘denge unsuru’ olarak güçlendirdi. ‘İktidar’ vizesi vermedi, ancak ‘iktidar ortağı’ olma fırsatı sundu.
HDP’ye: Seçmen HDP de vaatleri nedeniyle oy vermedi. Geleneksel olarak ‘etnik’ ve ‘ideolojik’ temele dayanan HDP’yi ‘AK Parti karşıtlığı’ kampanyasından yararlandırarak hem AK Parti’ye karşı kullandı, hem Batı’ya açılma fırsatı verdi, hem de MHP ile dengeledi. Aynı zamanda, “Meclis’te ‘temsil’ sorunu olmasın” mesajı da verdi.
***
Değerlendirme:
- Seçmen AK Parti’li bir hükümet istiyor, ancak en az bir partiyle ‘uzlaşı’ da arıyor.
- Bu uzlaşının hangi partilerle yapılabileceğini ‘ortak paydaların çokluğu’ belirleyecek.
- Seçmenin aradığı ‘uzlaşı’ için iki potansiyel ‘ortak adayı’ var: MHP ve HDP.
Koalisyon alternatifleri:
CHP-HDP+MHP: İki parti ‘sol’ paydada buluşabilir. Ancak milletvekili sayısı (212) yetmeyeceği için MHP’nin de dışarıdan desteği gerekir. MHP en hafifinden ‘çözüm sürecinin durdurulması/dondurulması’ ve ‘belirlenmiş bir tarihte erken seçim’ şartı koyar.
CHP-MHP+HDP: İki parti arasındaki ‘çatı aday’ ortaklığı zemin olabilir. Ancak MHP-HDP uyuşmazlığı bu formülü de zora sokar.
AK Parti’de ‘ilk hissiyat’ bu formüllere izin vermek ve ‘muhalefette kalmak’ şeklindeydi. Ancak partide yapılan ilk değerlendirmelerde ‘erken seçime iktidar olarak girmek’ düşüncesi öne çıktı.
Zira bu iki formül, dış bağlantılı ‘AK Parti karşıtı seçim işbirliği’nin arzu ettiği şey.
AK Parti-HDP: Çözüm süreci ve yeni anayasa ‘ortak payda’ olabilir. Ancak ideolojik uyumsuzluk, HDP-PKK ilişkisi ve milliyetçi oyların kaybedilmesi riski nedeniyle mümkün görünmüyor. Ayrıca AK Parti de HDP de bu formüle sıcak değil.
AK Parti-MHP: İki parti arasında ‘çözüm süreci’ dışında çok sayıda ortak payda var. Muhafazakarlık, milliyetçilik, bağımsızlık, kalkınmacılık gibi. Çözüm süreci ve güvenlik konularında da ‘Kürt seçmeni rahatsız etmeyecek’ bir formülle, en muhtemel ve ilk denenecek koalisyon bu olabilir.
Azınlık hükümeti: Bu ‘son seçenek’ olarak önemli ve ihtimal dışı değil. Ancak 45 gün içinde koalisyon kurulmadığı taktirde zaten mevcut AK Parti hükümetiyle seçime gidileceği için buna gerek duyulmayabilir. CHP azınlık hükümeti ise mümkün görünmüyor.
Erken seçim: Bu süreçte AK Parti ‘Uzlaşma ve çözüm arayan taraf’ olacak. Koalisyon kurulamazsa 45 gün içinde mevcut iktidarla zorunlu olarak seçime gidilecek. Koalisyon kurulsa da 4 yılı tamamlamadan 2-2,5 yıl içinde seçime gitmesi öngörülebilir.
***
Operasyon tehdidi bitmedi:
Her formülün kendi içinde zorlukları, riskleri ve esneklikleri var. Bunları sırası geldikçe yazarız.
Ayrıca, seçim ittifakının AK Parti’ye yönelik ilk kampanya olmadığı, bir kez sarsmışken, yeniden hükümet kurdurmamaya yönelik operasyonları da beklemek gerek.
