İnternet ve sosyal medya artık toplumsal düzenin bir parçası. Gündelik hayatı internet kullanmaksızın sürdürmek artık zor. Hatta internet okuryazarlığınız yoksa, okuma yazma bilmemek gibi bir dizi sorun ile yüz yüze kalıyoruz.
İnternet kullanımı kaçınılmaz ise hayatımıza getirdiği imkanlar ve riskler üzerine çalışmak gerekiyor. İnternetin eğitim imkanlarını gerçekleştirdiği bir gerçek. Dünyadaki birçok üniversite ve kurum eğitim mecralarını internete açık hale getirmiş durumda. Online eğitim giderek büyüyen bir alan. YouTube en iyi eğitim mekanlarından biri.
Ama aynı zamanda internet ve sanal medya risklerin bol olduğu bir alan. Örneğin aile ilişkilerini açıkça etkiler hale geldi. Çocuklar internet karşısında birtakım risklere açık. Avrupa Çevrimiçi Çocuklar Projesi bulgularına göre internet çocukları şu türden risklere maruz bırakıyor: Pornografi, zorbalık, cinsel içerik, çevrimiçi görüşülen kişilerle yüz yüze buluşmak, nefret söylemi ve intihar fikirleri tartışmasına maruz kalmak. Rapor aynı zamanda bu risklerle nasıl baş edilebileceğine dair önerilerde de bulunuyor.
Rehber metinlerin fonksiyonları
İnternet kullanımı kaçınılmaz ise, riskleri azaltıp faydaları arttırmanın yollarını bularak, “internetin nitelikli kullanım” yollarını bulmak gerekiyor. Nitelikli kullanımı sağlayacak yollardan biri de “internet kullanım kılavuzları/rehber metinleri” oluşturmak.
Rehber metinler tıpta karar verme süreçleri için yaygın olarak kullanılır. Hem tanı hem de tedavilerde yol gösterici fonksiyon gösterir. Bu türden metinler oluşturulurken hem bilimsel çalışmalardan hem de uzman görüşlerinden faydalanılır. Benzer metinler aile üyelerinin internet kullanımı için de geliştirilebilir.
Rehber metinler internetin risklerinden koruyabilir mi?
İnternetin risklerini oluşturan etmenler çok faktörlü. İnternet ortamı zihinsel dünyamızın arzularına, dürtülerine, heyecanlarına etki ediyor. Çok faktörlü ve güçlü duygular üzerinden oluşan şey ancak çok faktörlü politikalarla kontrol edilebilir. Bu sebeple rehber metinler tek başına internet risklerini ortadan kaldıramaz ama olumlu katkı sağlayan faktörlerden biri olabilir.
Rehber metinler zihinsel kodları etkileyerek ve beceri öğreterek etkili olur. Bu yolla pratik ve yol gösterici bilgi paketlenmiş bir şekilde geniş halk kitlelerine ulaştırılabilir. Yalnız bu türden rehber metinlerin kullanımı için Yeşilay, üniversiteler, aile ve eş ilişkileri araştırma merkezi gibi güvenilir kurumlardan yayınlanması gerekiyor. Ayrıca rehber metnin en vurucu taraflarının toplumsal yaygınlık kazanması için kampanya tarzında çalışmalar yapılması gerekiyor.
Aile için rehber metinlerin içerikleri
Aileler için hazırlanacak rehber metinlerde onlarca öneri olabilir. Benim örnek olarak verebileceğim üç önerim şöyle:
1- Ailenin bir arada olduğu beraber yemek yiyip, çay içtiği zamanlarda cep telefonları gözden ırak bir yerlerde bırakmak.
2- “Birbirimize açıkça söyleyemeyeceğimiz şeyleri sanal ortamda yapmak yok”. Aile üyelerinin ve eşlerin arasında birbirinden gizlenecek “Sır” oluşturmak, aile ve eş olmaya aykırıdır.
3- Sosyal medya hesaplarının şifreleri eşler arasındave 18 yaş altındaki çocuklarla anne-baba arasında bilinir hale gelmeli. Ama aynı zamanda birbirlerinin hesaplarını gereksiz kontrol etmek de iyi fikir değildir. “Şeffaflık” iyi ama “Meraklı izleme” kötüdür.
