Ağzı olan konuşuyor...

Guatemala’da 1954 askeri darbesiyle başlayan baskı döneminin ardından yaşanan iç savaş tam 36 yıl sürdü.

Bu süre zarfında 200 binden fazla kişi öldü, yaklaşık 50 bin kişi kaybedildi. 1987’de kurulan ilk temasın ardından 1996 yılında barışa ulaşıldı.

***

İrlanda’da İngilizle sürtüşmeler Ada’nın yerleşime açıldığı 16. yüzyılda başladı.

Kanlı bir sürecin ardından 1922’de adanın güneyinde İrlanda Cumhuriyeti kuruldu. Birleşik İrlanda hayaliyle IRA 1969’da faaliyete geçti.

Yüzlerce olaydan sonra ilk ateşkes 1994’te ilan edildi, barış anlaşması 1998’de imzalandı, IRA 2005’te silah bıraktı...

***

Diktatör Franco 1939’da sona eren İspanyol iç savaşını kazandıktan sonra Basklar’a ağır baskılar uyguladı.

Bağımsız bir devlet kurma amacıyla 1958’de ETA kuruldu.

1978’de yürürlüğe giren İspanya Anayasası çeşitli diller ve kültürleri tanıyan birleşik bir İspanya tanımlaması yaptı.

ETA’yla ile bir anlaşma olmadı ama Anayasa’dan sonra zamanla halk desteğini kaybeden örgüt, siyasi kanadı olan partinin de kapatılmasından sonra 2011’de silah bırakmak zorunda kaldı...

***

Endonezya’da 1976 yılında kurulan Özgür Açe Hareketi, çoğu Suharto’nun baskıcı yönetimine denk düşen 29 yıllık bir savaş verdi, bu savaşta 15 bin kişi yaşamını yitirdi.

1998’de başlayan görüşmeler 2005’te anlaşmayla sona erdi. Sri Lanka’da Budist Sinhaliler ile Hindu Tamiller arasındaki savaş 33 yıl sürdü çeşitli müzakereler oldu ama başarısızlıkla sonuçlandı. Sri Lanka Ordusu’nun çoğu sivil 40 bin kişinin ölümüne yol açan operasyonuyla Tamil gerillaları dağıldı.

***

Dünya üzerinde ayrılıkçı hareketler genellikle dikta dönemleri ve ardından ortaya çıkmış, demokratik hükümetler döneminde de sona ermiş.

Barışı uzun soluklu görüşmeler ve güçlü liderlik anlayışı olan getirmiş.

Televizyonlarda her kafadan bir ses, bir takvim çıkıyor ya, bunları biraz bilip öyle konuşmak lazım...