Yirmi bin nüfuslu Ferguson’da siyahların ayaklanması var... Polis kurşunuyla öldürülen 18 yaşındaki Michael Brown olayının sarsıntısı günlerdir sürüyor. Önce yerel polis etkisiz kaldı, sonra tam teçhizatlı eyalet polisi etkisiz kaldı. Gece sokağa çıkma yasağı işe yaramadı.
Sokağa çıkma yasağı, ABD’de tarihi önemde bir karardır ve en uç noktayı gösterir: Halkı eve kapatmadan asayiş sağlanamıyor... Ardından da Ferguson’a asker yollandı... Bu ABD’de sıkıyönetim ilanı gibi birşeydir. Halkı eve kapat ve sokağa asker yolla... Bunlar kıyamet alametleri.
Ferguson’da siyah gencin öldürülmesi haberine ABD TV’leri başlangıçta mesafeli kaldılar. İlgi, öldürülen gencin dükkan soyma görüntüleriyle arttı... Genelde sosyal medya öne çıktı.
Cumartesi günü ise bir başka gariplik yaşandı. Akşam üzeri valinin -sokağa çıkma yasağı- açıklaması duyuruldu, ama bu karara neyin yol açtığını TV’den öğrenmek mümkün olmadı... Meğer cuma gecesi ciddi yağma yaşanmış... Yasak saati yaklaştıkça kentteki durumu TV’lerden göremiyorduk. Yasağın başlamasına 5 saat kala haber kanallarında saat başı bültende Ferguson birkaç dakika vardı, sonra yok oldu. Zaten sonra saat başı bülten de yoktu, cumartesi geceleri pek bülten olmazdı.
Yasak saati yaklaşırken kentten canlı yayın beklerken, hiçbir kanal normal akışını bozmadı. Günde 1 ana haber saati olan ulusal kanalların akış değiştirmesi zaten beklenmezdi. Ancak haber kanallarında da ses yoktu. Yasağa 4 saat kala Fox News normal saat başı bültende birkaç dakika Ferguson’a bağlandı. Rakibi CNN ise haftalardır promosyonunu yaptığı belgesele geçti: Karabalık- Katil Balinaların hikayesi. Bu belgeselden önce CNN’de Yezidiler ve Robin Williams için 2 ayrı kuşak daha vardı.
Ferguson’da yasak öncesi gerilimin arttığı Twitter’da belliyken ve canlı yayın hak edecek görüntü kent sokaklarında beklerken, CNN Balina belgeselinden Kanun Kaçakları dizisine geçti. Fox, magazin sohbetiyle 2 saat geçirdi. MSNBC de o sıra belgesel yayınlıyordu. Vurgulamak gerekir: Fox açıkça Cumhuriyetçi Parti’yi, MSNBC de Demokratlar’ı destekler. Siyasi renkleri ilan edilmiştir. CNN ise ortadadır.
Saat başında yasak yürürlüğe girince CNN Kanun Kaçağı dizisini kesip, haber bültenine geçti ve Ferguson’a bağlandı. Bu sırada New York Washington hattında saat 01.00, Ferguson’da gece yarısıydı ve ABD’nin doğusu yatağa girmişti... Yasak Ferguson’da başladığında ise polis bütün medyayı uzak bir kaldırıma toplayıp, çevrelerine plastik bant geçirdi: Sokağa çıkma yasağı medyayı da kapsıyordu, medya oradan kımıldamayacaktı. O noktadan kentte ne olduğunu anlamak mümkün değildi. O saatte Ferguson’dan yayının anlamı kalmamıştı.
Ardından CNN anchor’ları gayet yatıştırıcı ve kanun -nizam- intizam yanlısı bir üslup izlediler. Anchor -Bu gece Ferguson’da barış sükunet var. Ve çoğu insan bunun sürmesini diliyor- derken, Twitter’da çatışma haberleri yer alıyordu... CNN yatıştırıcı ve sakin yayın yaparken, -kimsenin zarar görmemesi için polisin elinden geleni yaptığını, polisin gaz atmama sözü verdiğini ve bu sözü tuttuğunu, Ferguson halkının sükunet istediğini, halkın bu olaylardan sıkıldığını, büyük çoğunluğun evde olduğunu, sokağa küçük grupların çıktığını- anlattı. Yasak yürürlükteyken CNN -İyi haberi verelim: Kentte sükun, barış hakim- dedi, olumlu tarafı vurguladı.
İlk gece yasak sırasında birkaç medyacı gözaltına alındı. Kendilerine normal prosedür uygulandı: Silah doğrultuldu, yere yatırıldılar, elleri kelepçelendi, bir süre sonra da azarlanıp serbest bırakıldılar.
İkinci gece olaylar erken patladı, silahlar konuştu, tam teçhizatlı polis harekat başlattı. O sırada da haber kanalları daha seri canlı yayına geçtiler. Bu kez polis, -ayak altında dolaştıkları için- medyacılara sert davrandı.
Peki medya neden Ferguson’a çekingen girdi? Önce belki cumartesi rehavetiyle yayın yıkmaya ve sponsorlu reklamlı belgeselleri aksatmaya cesaret edemediler... Nihayet Ferguson evet önemli sembolik anlamlar taşıyor olabilirdi, ama sokakta 100-200 kişilik grup olay çıkarıyordu. Sayılar ve yıkım daha fazla olsaydı ne olurdu, bilemiyoruz. Gerçek şu: ABD’de toplumsal eyleme karşı sokağa çıkma yasağı gibi çok olağandışı bir adım atıldı, ancak ilk gece kimse yayın akışını değiştirmedi.
Canlı yayındaki yatıştırıcı üslup, polise destek ifadeleri, -halkın geneli bunu onaylamıyor- vurguları, yalnızca CNN değil, diğer kanallarda örneğin yerel eyalet kanalı KSDK’da da vardı. Anlaşılan kimse yangının üzerine körükle gitmiyordu. Hiçbir TV kanalı, olayı körükleyip, ABD’nin başka yerinde siyahları sokağa döken ve -Ağustos 2014’te ABD’yi yakan olayları tetikleyen TV kanalı olma- unvanını istemiyordu... O kadar dengeliydiler ki, Michael Brown’ı sokakta öldüren polis için bir avuç Fergusonlu destek gösterisi yaptı... Onu da yayında verdiler.
twitter.com/selimatalayny
