"Ne zaman” diyeceksiniz...
17 Mayıs 2013... Gösterge faizi 4,61 seviyesini test etti ve 159 yıl önce basit faizi % 6 olan Osmanlı’nın ilk borçlanmasından da düşük bir seviyeyi görerek, bu coğrafyanın gördüğü “en düşük” borçlanma verisiydi...
Sevgili dostlar, 1854 küresel finansal sistemde Osmanlı’nın ilk borçlanmasıydı ve Osmanlı bu savaşı Kırım Savaşı’nı finanse etmek için yapmıştı...
Aslında yapılan-yaptırılan sadece borçlanma da değil, Osmanlı para bulmak için borç havuzunda boğulurken, petrol sondaj tekniği geliştirilmişti ve dünyanın tahmin edilen rezervlerinin yarısından çoğu Osmanlı topraklarındaydı, borçlanma aynı zamanda petrol kaynaklarının da rehin alınması süreciydi...
Kırım savaşını finanse etmek için borçlanan Osmanlı, petrol kaynaklarının, topraklarının paylaşılmasına sadece 40-50 yıl kaldığını maalesef bilmiyordu!
Bu noktada bana en çok sorulan soruya cevap vermek istiyorum; Osmanlı borçlanmalarının detayları nelerdi ?
Birlikte bakalım;
1854 ile 1874 arasında 15 büyük borçlanma, 3 küçük “borç değiştirme” yapıldı... Bunlar sırasıyla şöyleydi:
1 - Yüzde 4,50-6 faizli 1854 Borçlanması: İngiltere ve Fransa’nın desteği ile 24.8.1854 günü Londra’da ‘Palmer Ortakları’ ve Paris’te ‘Goldschmid ve Ortakları’ ile ilk dış istikraz mukavelesi yapıldı. ‘Mısır Vergisi’ diye anılan yıllık 60 bin kese altın (300 bin Osmanlı lirası) devlet geliri, borcun ödenmesi bitinceye kadar 33 yıl, iki yabancı ortaklığa devredilmiş oluyordu...
2 - Yüzde 4,90 faizli
1855 Borçlanması...
3 - Yüzde 6 faizli 1858 Borçlanması: İngiltere’de bulunan ‘Dent’ ve ‘Palmer’ adlı müesseselerle yüzde 6 faizli ve 33 yıl vadeli 5 milyon İngiliz lirası tutarında dış borç mukavelesi imzalandı. Borçlanmaya teminat olarak, İstanbul’un gümrük ve oktuvra gelirleri gösterildi...
4 - Yüzde 6 faizli Mires Borçlanması: Avrupa piyasasında kötü tanınan Mires adındaki bir bankerle istikraz mukavelesi imzalandı. 400 milyon frank tutarındaki borçlanma yüzde 6 faizli ve 36 yıl vadeliydi...
5 - Yüzde 6 faizli 1862 Borçlanması...
6 - Yüzde 6 faizli 1863 Borçlanması...
7 - Yüzde 6 faizli 1865 Borçlanması: ‘Bank-ı Osman-i Şahane’ (Osmanlı Bankası) Fransız ‘Credit Mobilier’ ve ‘Societe Generale’ ile 150 milyon franklık bir istikraz mukavelesi imzalandı. Yüzde 6 faizli ve 21 sene vadeli bu borçlanmaya Ergani-Maden bakır madeni hasılatı ile Anadolu ağnam resmi karşılık olarak gösterildi...
8 - 1865 Birinci Tertip Umumi Borçları...
9 - Yüzde 6 faizli 1869 Borçlanması...
10 - Yüzde 6 faizli 1869 Borçlanması...
11 - Yüzde 6 faizli 1871 Borçlanması: ‘Credit Generale Ottoman’, ‘Louis Cohen Sons’ ve ‘Dent Palmer’ grubu ile yapılan anlaşma sonucu, yüzde 6 faizle 5 milyon 700 bin sterlin tutarında borçlanma yapıldı...
12 - Yüzde 9 faizli 1872 Hazine Tahvilleri...
13 - 1873 Umumi Borçları (II. Tertip)...
14 - Yüzde 6 faizli 1873 Borçlanması: ‘Credit Mobilier’ müesseseleri ile 694 milyon 444 bin 500 franklık bir borç mukavelesi imzalandı. Yüzde 6 faizli bu borca, Tuna vilayeti aşarından 1 milyon 200 bin, Anadolu ağnam resminden 750 bin lira, İstanbul Tütün Rejisi gelir fazlasından 300 bin lira, Ankara vilayeti aşarından 150 bin lira ve genel devlet gelirleri karşılık gösterilmişti...
15 - 1874 Umumi Borçları (III. Tertip)...’
16-17-18’inci borçlanmalar için üç “borç takası” yapıldı ve daha fazla faiz ödenerek taksitler geciktirildi...
Bir detayın da altını çizelim; yukarıda gördüğünüz oranlar resmi veriler, alınan komisyonları da ekleyince bu oranların üstüne 2 veya 3 puan eklemeniz gerekli! Hatta son döneme doğru sapma o kadar büyümüş ki; % 6 görünen faiz, % 22 gerçek maliyet...
Sonuç : “Faiz bir sistemin ve ülkenin” kanını emer! Faiz nereye girerse “orayı bitirir”! Bu gerçeği görebileceğiniz Osmanlı gerçeği ve üzerinde düşünmemiz gerek...
Son söz : Türkiye’nin her alanda ayağa kalktığı bugünlerde konu hassas ve imcelemeye devam edeceğiz...
