Ebeveyn tutumları çocuğun kişiliğini etkiliyor

Kişilik gelişiminin, genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak şekillendiğini aktaran Uzman Psikoloğu Yelda Öge, “Çocukluk döneminin en önemli yaş aralığı olan 0-6 yaş dönemi, çevreyle etkileşimin arttığı ve kişiliğin şekillendiği dönemdir” dedi. Bu dönemde çocuğun çevresiyle sosyalleşmeye başlarken bir taraftan da çevreyi gözlemleyerek model aldığını anlatan Öge, “Çocuğun model alacağı çevresindeki ilk kişiler anne ve babadır. Bu sebeple ebeveynlerin çocuğa karşı tutumları ve kendi aralarında kurdukları iletişim modelleri çocuğun sağlıklı bir kişilik kazanmasını etkiler” diye konuştu ve olumlu-olumsuz ebeveyn tutumlarını anlattı.

 

TUTUMLARI NE ŞEKİLLENDİRİYOR

 

Anne ve baba tutumlarını şekillendiren faktörleri açıklayan Öge bunları şöyle aktardı: “Ebeveynlerin çocuğa sevgi ve ilgi göstermesi, çocukla kurdukları iletişim, çocuğu bir birey olarak kabul etmeleri, eğitimde kullandıkları disiplin yöntemleri anne ve baba tutumlarının belirleyicisidir. Ayrıca anne ve babanın yetiştiği ortam, sosyo-kültürel seviyeleri, eğitim seviyeleri, geç ya da erken yaşta anne baba olmaları, planlı ya da plansız çocuk sahibi olmak da anne baba tutumlarını şekillendiren faktörlerdir.”

 

KORUYUCU VE AŞIRI KOLLAYICI TUTUM DA ZARARLI

 

Öge olumsuz anne-baba tutumlarının çocuğu nasıl etkilediğini ise şu ifadelerle anlattı: “Çocuğun gelişim sürecinde sevgi ve eğitim sağlıklı bir kişilik gelişimi için önemli 2 faktördür. Her ikisinin de yetersiz ya da fazla olması durumunda çocukta olumsuz davranışlar gözlemlenir. Çocuğun sağlıklı bir kişilik gelişimi olabilmesi için her ikisinin de eşit miktarda var olması gerekir. Aşırı sevgi gösteren ebeveynlerde koruyucu ve aşırı kollayıcı tutum, çocuğun bireyselleşmesini engelleyerek anne ve babaya bağımlı hale gelmesine sebep olur. Gevşek bir disiplinle yetişen bu tarz çocuklar genellikle okuldaki kurallar karşısında ve sosyal çevreyle kurdukları iletişimde büyük bir hayal kırıklığına uğrayarak başarısızlık hissine kapılırlar.

 

HANGİ DAVRANIŞ NEYE SEBEP OLUYOR

 

Yetersiz sevgi ve ilgi gören çocuklarda ise güven ve sevgi eksikliğine bağlı ciddi psikolojik sıkıntılar oluşabileceğine dikkat çeken Öge, “Bu tarzda yetiştirilen çocuklar genellikle pasif ve donuk olurlar. Anne baba ve çocuk arasında ciddi bir iletişim sorunu vardır. Sözlü iletişimin yetersizliğinden dolayı çocukta konuşma gecikmesi ya da konuşma bozuklukları görülebilir.

Aile içinde ilgi ve sevgi göremeyen çocuk dikkat çekmek için çeşitli olumsuz davranışlar sergileyebilir. Çocuk eğitiminde sıkı disiplin uygulayan ebeveynler çocuğa yaşından fazla sorumluluk yüklemekte, katı kurallar, cezalar koymakta ve fiziksel şiddet eğilimleri fazla olmaktadır. Bu tutumu benimseyen anne ve babalar genellikle çocuğa söz hakkı tanımaz yani onu birey olarak kabul etmez. Bu durum çocuğun nefret, düşmanlık, öfke hisleri beslemesine ve saldırgan davranışlar içine girmesine sebep olur. Çocuğa karşı kararsız ve tutarsız bir tutum sergileyen ebeveynler, hangi davranışın doğru hangisinin yanlış olduğu konusunda çocuğun çelişki yaşamasına sebep olur. Bu durum anne ve babanın arasında çatışmalar yaşamasına sebep olur. Çocuk davranışını onaylayan ebeveyni kendisine yakın hissederken, diğerine öfke duyabilir"diye konuştu.

 

ANNE BABA NASIL DAVRANMALI

 

Yelda Öge olumlu ve sağlıklı anne-baba tutumunun nasıl olması gerektiğini anlatarak şunları söyledi: “Olumlu ve sağlıklı anne baba tutumları, sevgiyi ve eğitimdeki disiplini çocuğuna dengeli bir şekilde verebilen anne baba tutumudur. Çocuğuna kararlı davranan, ödüllendiren, sevgi ve ilgi gösteren, olumsuz davranışları iyileştirmek için çocuğuyla birlikte çözüm arayan ve onu birey olarak kabul eden anne baba tutumudur. Anne babalar, disiplin uygularken çocuğun yaşına, gelişim özelliklerine uygun olarak sevgi ve hoşgörü çerçevesinde davranmalıdır.

Olumlu davranışlar ödülle pekiştirilirken, olumsuz davranışlar çocuğun kişiliğine yönelik değil, davranışına yönelik olarak cezalandırılmalıdır. Olumlu ve sağlıklı tutumla yetişen çocuklar, kendi benliğini tamamlayan, yapıcı, özgüvenli, başarılı ve mutlu çocuklardır.”