Özbekistan, DTÖ'ye üyelik sürecini sonuçlandırmayı hedefliyor

Özbekistan, 1991'de bağımsızlığını kazanmasının ardından 1994 yılından itibaren DTÖ'ye üye olmaya ilişkin çalışmalara başlarken, bu çerçevede 1998'de Özbekistan ile DTÖ arasında ülkenin örgüte üye olma sürecini yürütecek müzakere grubu oluşturuldu.

O dönemde Batı'nın insan hakları ve demokrasi konusunda sık sık eleştirilerine maruz kalan Özbekistan ile örgüt arasındaki üyelik süreci farklı nedenlerden dolayı yavaş ilerlerken, söz konusu müzakere grubu, 1998-2005 yılları arasında sadece üç kez toplandı.

2005'te gerçekleştirilen üçüncü toplantının ardından Özbekistan, örgüte üye olmayla ilgili müzakere grubu toplantılarına ara vererek üyelik sürecini adeta askıya aldı.

Şevket Mirziyoyev'in Aralık 2016'da cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından dış siyasette açılım ve değişim politikalarına girişen Özbekistan, DTÖ yetkilileriyle yaptığı görüşmelerin ardından örgüte üye olmaya ilişkin müzakere sürecini yeniden başlatmaya karar verdi.

- 15 YIL ARADAN SONRA 2020'DE YENİDEN MÜZAKERELER

Bunun üzerine Özbekistan'ın Birleşmiş Milletler ve Cenevre'deki diğer uluslararası kuruluşlardaki Daimi Temsilcisi Uluğbek Lapasov, 23 Temmuz 2019'da bir araya geldiği DTÖ'nün o dönemdeki Genel Direktörü Roberto Azevedo'ya, ülkesinin örgüte katılımıyla ilgili resmi müzakere sürecinin yeniden başlatılmasını öngören belgeyi teslim etti.

Bunun ardından 7 Temmuz 2020'de Özbekistan ile DTÖ arasında 15 yıl aradan sonra müzakere grubu dördüncü toplantısı gerçekleştirildi.

Özbekistan heyetine Başbakan Yardımcısı, Yatırım ve Dış Ticaret Bakanı Sardor Umrzakov'un başkanlık ettiği ve Kovid-19 salgını nedeniyle video konferans yöntemiyle yapılan toplantıda taraflar, müzakerelerin yeni bir aşamasına geçilmesi konularında mutabık kaldı.

DTÖ'ye üyelik konusunda siyasi irade sergileyerek, üyelik sürecini hızlandırmayı hedefleyen Özbek hükümeti, 2022-2024 yıllarında müzakere grubunun beş toplantısını daha gerçekleştirdi. Geçen aralık ayında yapılan son toplantıda, Özbekistan'ın örgüte üyeliği konusunda önemli ilerleme sağlandı.

Özbek makamları, 2023 yılından itibaren ülkenin örgüte üyeliği konusunda müzakere grubunda bulunan 31 ülke ile faal müzakerelere başladı. 2024 yılı sonu itibarıyla aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 31 ülkenin 22'si ile müzakereleri olumlu sonuçlandıran Özbek yetkilileri, böylece son 2 yılda ülkenin örgüte üyeliği konusunda önemli mesafe kat etti.

Müzakere grubunda bulunan diğer ülkelerle müzakereleri sürdüren Özbek makamları, bu yıl aralarında Avrupa Birliği ve Rusya'nın da bulunduğu söz konusu ülkelerle müzakereleri tamamlamayı hedefliyor.

Özbek yetkililer çeşitli vesilelerle yaptıkları açıklamalarda ülkenin DTÖ'ye üye olmasının öncelikli hedeflerden biri olduğunu dile getirirken, Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev de BM Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmasında, "Yakın gelecekte DTÖ'ye tam üye olmak, Özbekistan'ın öncelikli vazifelerinden biridir." ifadesini kullandı.

Mirziyoyev, ayrıca Özbekistan'ın DTÖ'ye üyeliğinin çok iyi düşünülmüş ve geriye dönüşü olmayan bir yol olduğunu, sürecin son aşamasının 2025'te tamamlanacağını kaydetti.

- 2 BİNDEN FAZLA ULUSAL STANDARDİZASYON KURALLARI DTÖ İLE UYUMLU HALE GETİRİLDİ

AA muhabirinin Özbek makamlarından derlediği bilgilere göre, ülkede teknik düzenlemeler ve standardizasyon alanındaki mevzuatların DTÖ taleplerine göre uyarlanmasına yönelik çalışmalar sürüyor.

Özbek makamları ülkenin örgüte üye olması amacıyla bugüne kadar ulusal mevzuatların yüzde 29'unu DTÖ kurallarıyla uyumlu hale getirmiş bulunuyor.

Ulusal standartların örgüt kurallarına uygun hale getirilmesi amacıyla Özbek makamlarınca incelemeye alınan 2 bin 500'den fazla standardizasyon kuralının 2 binden fazlası DTÖ standardizasyon kurallarıyla uyumlu hale getirildi.

Cumhurbaşkanı Mirziyoyev tarafından ulusal yasa ve mevzuatların DTÖ kurallarıyla uyumlu hale getirilmesine ilişkin kararname imzalanırken, söz konusu belgeyle metalürji, kimya, enerji ve telekomünikasyon alanlarında faaliyet yapan ulusal şirketlere tanınan imtiyaz ve öncelikler ile ihracatçıların taşımacılık masraflarının devlet tarafından karşılanması uygulaması 1 Ocak 2025 itibarıyla iptal edildi.

Özbek makamları bu yıl Özbekistan'ın örgüte üyelik sürecini olumlu sonuçlandırarak Mayıs 2026'da yapılacak DTÖ Bakanlar Toplantısı'nda örgüte üye olmayı hedefliyor.

- "ÖRGÜTE ÜYELİK, ÖZBEK ŞİRKETLERİNİN DÜNYAYA AÇILMASINDA BÜYÜK FIRSATLAR SUNACAK"

Ekonomi uzmanı Uluğbek Yakubov, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Özbekistan'ın DTÖ'ye üyelik sürecinin 15 yıl aradan sonra 2020'de yeniden başladığını anımsatarak, bunda 2016'da cumhurbaşkanı seçilen Şevket Mirziyoyev'in çaba ve siyasi iradesinin etkili olduğunu belirtti.

Yakubov, Özbek makamlarının son 5 yılda ülkenin örgüte üyelik süreciyle ilgili önemli adımlar attığını ve sürecin hızlı ilerlemesinde Özbek yönetiminin kararlılığının etkili olduğunu, son iki yılda Özbek yetkililerin aralarında ABD, Çin ve Türkiye gibi Özbekistan'ın önemli ticari ortaklarının da bulunduğu 22 ülkeyle müzakereleri olumlu sonuçlandırdığını aktardı.

Özbekistan'ın örgüte üye olmasının ardından ilk başta yerli üreticilerin bazı zorluklarla karşılaşabileceğini dile getiren Yakubov, "Bununla birlikte örgüte üyelik, Özbek şirketlerinin dünya piyasalarına açılmasında büyük fırsatlar sunacaktır." dedi.

Yakubov, Özbekistan'ın örgüte üyeliğinin ülke dış ticaretinin önündeki bazı engellerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olacağını ve ülkenin dünya ülkeleriyle entegrasyonunu da güçlendireceğini kaydederek, "Genel olarak ülkenin örgüte üyeliği Özbekistan'ın dış ticaretinin daha da serbestleşmesi ve liberalleşmesi için önemli bir altyapı oluşturacaktır." ifadelerini kullandı.