İstanbul'dan Çin'e uzanan asrın projesi! İran'ın Türk korkusu ateşlendi

İngiltere merkezli medya sitesi The New Arab, 'İran, Ermenistan-Azerbaycan arasında kurulmaya çalışan barış anlaşmasını neden sabote ediyor?' başlığıyla bir analiz yayınladı.

Karabağ bölgesindeki çatışmaların ardından Ermenistan yenilgiyi kabul etmiş, Erivan ile Bakü arasında yeniden bir normalleşme süreci başlamıştı.

Başta Türkiye olmak üzere ABD, AB ve Rusya, Güney Kafkasya'daki durumu istikrara kavuşturmak ve barış sürecini ilerletmek için iki ülke ile çeşitli görüşmeler gerçekleştirdi.

DÜNYAYI YENİ BİR DÖNÜŞÜME GÖTÜRECEK

Haberde, "Türkiye, Ermenistan ile Azerbaycan arasında kapsamlı bir barışa ulaşmak için nadir bir fırsat penceresi görüyor." denildi. İki ülke arasında oluşturulacak diyalog Çin'den Avrupa'ya uzanan geniş bir bölgeyi yeni bir dönüşüme götürecek. Siyasi istikrar ve barış ekonomik iş birliklerini artıracak.

Bu anlamda 6 Ekim'de Prag'da düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesi'nin (EPC) oturum aralarında Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan arasında üçlü bir görüşme gerçekleştirildi.

Haberde, "Bir ülke, Azerbaycan ile Ermenistan arasında olası bir kapsamlı barış anlaşmasına şiddetle direniyor gibi görünüyor: İran" ifadeleri kullanıldı.

PEKİ İRAN'IN BÖLGEDE BARIŞ VE İSTİKRAR İSTEMEMESİNİN NEDENİ NE?

"Türkiye ve Rusya'nın aksine İran'ın Güney Kafkasya'daki nüfuzu ve çıkarları, 2020 savaşında Ermenistan'ın yenilmesinin ardından önemli ölçüde azaldı." denilen haberde, Tahran'ın ilgili taraflarca yapılan herhangi bir düzenlemenin parçası olamadığına dikkat çekildi.

Bu anlamda, İran'ın Ermenistan ile Azerbaycan arasında olası kapsamlı bir anlaşmaya ilişkin üç büyük endişesi vardı.

Haberde bu üç ana sorun şu şekilde sıralandı;

Birincisi, Tahran, İran'ın kuzey kesiminde Azerilerin 'Güney Azerbaycan' dedikleri şeyle ilgili her konuda son derece hassas. Tahran, herhangi bir sürdürülebilir barışın Azerbaycan'ı güçlendireceğine ve bunun da ülkedeki en büyük etnik azınlık olan Azeri kökenli İran vatandaşlarını güçlendireceğine inanıyor, bu İran'ın mevcut iç kargaşası göz önüne alındığında potansiyel bir sorun.

İkinci olarak, İran'ın Güney Kafkasya'daki geleneksel jeopolitik stratejisi, her zaman coğrafi konumunun yanı sıra Ermenistan ile ittifakını ve Rusya ile ortaklığını Türkiye pahasına komşu bölgelerde ağırlığını ve nüfuzunu artırmak için kullanmaya dayanmıştır.

2020 Karabağ savaşı İran'ı gafil avladı. Müttefiki Ermenistan'a yardım etme ve Rus silahlarının Erivan'a teslimini kolaylaştırma girişimlerine rağmen Azerbaycan, Türkiye'nin de desteğiyle Ermenistan'ı küçük düşürücü bir yenilgiye uğrattı.

Üçüncüsü ise Ermenistan ile Azerbaycan arasında sürdürülebilir bir barış, durumu dramatik bir şekilde tersine çevirecek ve Türkiye'nin sadece Kafkasya'da değil, Orta ve Güney Asya'daki nüfuzunu da artıracaktır. Buna göre İran, iki rakip arasındaki barışın jeopolitik önemini azaltacağına inanıyor.

Azerbaycan'ı Ermenistan üzerinden karayla çevrili Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti yerleşim bölgesine bağlayacak bir proje olan Zengezur Koridoru buna bir örnektir.

ZENGEZUR KORİDORU NEDEN ÖNEMLİ?

Zengezur Koridoru veya Nahçıvan Koridoru'nun açılmasıyla birlikte, Türk devletleriyle iş birliği ve ticaret artacak, Orta Asya'ya doğrudan bağlantı oluşacak. Tarihi İpek Yolu'nun canlanmasını sağlayacak ve bölgesel barışı ve iş birliği ortamını güçlendirecek.

"Turan Yolu" veya "Turan Koridoru" olarak da Zengezur Koridoru jeostratejik öneme sahiptir ve Türk dünyasını Türkiye üzerinden AB'ye serbestçe bağlayacaktır. Ayrıca, Türkiye'nin İran'ı atlayarak doğrudan Azerbaycan'a ve oradan da Türk dünyasının geri kalanına, Orta Asya'ya ve Güney Asya'ya bağlanmasına izin verecektir.

"İRAN, İKİ RAKİP ARASINDAKİ BARIŞIN JEOPOLİTİK ÖNEMİNİ AZALTACAĞINA İNANIYOR"

Haberde, "Bu koridor, bölgeyi jeopolitik olduğu kadar ekonomik olarak da dönüştürme gücüne sahiptir. Tahran, bölgede kapsamlı bir barıştan birincil yararlananlardan biri olabilir, ancak İran rejiminin sıfır toplamlı zihniyeti ve statükoyu koruma arzusu, Azerbaycan'ın yükselişini bastırmak ve Türkiye'yi dışlamak. Kafkaslar ve Orta Asya, sunulan geniş fırsatları görmesini engelliyor." ifadeleri kullanıldı.

"İran'ın tutumu, Ermenistan'ı üçlü anlaşma kapsamındaki taahhütlerini giderek daha fazla göz ardı etmeye teşvik etti." denilen haberde, "Cumhurbaşkanı İlham Aliyev birkaç kez Ermenistan'ı, taahhütlerini yerine getirmesi konusunda uyardı, aksi halde Bakü'nün gerekli gücü kullanacağı konusunda uyardı." vurgusu yapıldı.

İran'ın tutumunu sürdürmesi kendi pozisyonunu zora sokmak dışında bir yere varmayacak beyhude bir çabadan ibaret... İran'ın tutumuna atıfta bulunulan haber şu ifadelerle sonlandırıldı;

Rusya'nın Güney Kafkasya'da barışı sağlamaya yönelik ilgisi samimi olmayabilirken, bölgede olası herhangi bir kapsamlı anlaşmayı sabote etmekle gerçekten ilgilenen İran'dır. Ancak Tahran'ın bu dönemde bölgedeki olayların gidişatını değiştirme kapasitesine ilişkin algısı onları yanıltabilir.

Durumun yanlış hesaplanması, İran'ı Azerbaycan ve Türkiye ile doğrudan karşı karşıya getirebilir.

Star Gazetesi