Sudan'ın başkenti Hartum 23 ay sonra yeniden ordunun kontrolünde

Doğu Afrika ülkesi Sudan'da yaklaşık iki yıl önce başlayan, ordu ve HDK arasında askeri reform ve entegrasyon gibi konulardaki anlaşmazlıklar sebebiyle başlayan çatışmalar, dün itibarıyla yeni bir döneme girdi.

Ordu, yaklaşık 2 yıldır HDK'nin kontrolünde bulunan Hartum'un büyük kısmını geri almayı başardı.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, dün yaptığı açıklamada, "Başkent Hartum şu an özgür." dedi.

Ülkedeki çatışmalar nedeniyle yaklaşık 9 milyon kişi ülke içinde yerinden edilirken 3,5 milyon kişi komşu ülkelere geçti.

Altyapı, ekonomi, eğitim ve sağlık gibi alanlarda ciddi yıkıma yol açan çatışmalar nedeniyle halk, türlü zorluklarla karşı karşıya kalıyor.

AA muhabiri, çatışmaların başladığı Nisan 2023'ten bu yana yaşanan süreci ve askeri gelişmeleri derledi.

13 Nisan 2023:

HDK, ülkenin kuzeyindeki Merevi Havalimanı ve askeri üssüne büyük bir birlik sevk etti. Bu, çatışmaları tetikleyen ilk hamle olarak değerlendiriliyor.

Sudan ordusu sözcüsü Nebil Abdullah, Silahlı Kuvvetler Komutanlığının onayı veya koordinasyonu dışında HDK'nin başkentte ve bazı şehirlerde hareketlilik gösterdiğini ve yayıldığını söyledi.

Abdullah, "HDK'nin bu açılımları ve güçlerini yeniden konumlandırması, orduya bağlı kuvvetlerin görev ve çalışma sistemi ile çelişmekte olup, açık bir hukuk ihlalidir. Bunların devamı, bölünme ve gerilime hatta kaçınılmaz olarak ülkedeki güvenliğin bozulmasına yol açabilecek. Tehlike sinyalini vermeliyiz. Tarihi ve tehlikeli bir dönemeçten geçiyoruz." dedi.

HDK ise Kuzey eyaletindeki Merevi kentinde düşmanca hareketler yürüttüğü ve savaş hareketliliği olduğu yönündeki iddiaları yalanlayarak bu haberleri "yanıltıcı ve yanlış" olarak nitelendirdi.

15 Nisan 2023:

Hartum'un Erkevit Mahallesi'ndeki Spor Kenti, Ordu Genel Komutanlığı, Cumhurbaşkanlığı Sarayı, devlet televizyonu ve Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan'ın ikametgahının bulunduğu bölgelerde silah sesleri yükseldi.

Yerel saatle 09.00 gibi başlayan şiddetli silah seslerinin ardından başkentte yoğun duman yükseldiği görüldü. Hartum Havalimanı çevresinde de yoğun hareketlilik oldu ve çatışma sesleri işitildi.

HDK, ordunun Hartum'daki karargahlarına kapsamlı saldırı düzenlediğini duyurdu.

Sudan ordusu, HDK'nin devlet ve milli güvenlik için tehdit oluşturan "isyancı güce" dönüştüğünü bildirdi.

Orduya ait savaş jetleri, Hartum'daki HDK'ye ait bazı noktaları bombalamaya başladı. HDK, uçaksavarlarla jetlere karşılık verdi.

Çatışmaların ilk aylarında ordu savunma pozisyonundayken HDK saldırıyor ve yeni bölgeleri ele geçiriyordu.

Hartum'da başlayan çatışmalarda, ilk günlerde HDK hızla ilerleyerek şehirdeki geniş alanları ele geçirdi.

11 Mayıs 2023:

ABD ve Suudi Arabistan'ın arabuluculuğuyla Cidde'de yürütülen müzakereler sonucu Sudan'da ordu ile HDK arasında çatışmaların durdurulması için "Cidde Bildirgesi" imzalandı.

19 Mayıs 2023:

Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan, Egemenlik Konseyindeki yardımcısı ve 15 Nisan'dan beri çatıştıkları HDK Komutanı Muhammed Hamdan Dagalu'yu azlederek yerine Konsey üyesi Malik Agar'ı getirdi.

1 Haziran 2023:

ABD ve Suudi Arabistan, Sudan Silahlı Kuvvetleri ve HDK tarafından ilan edilen ateşkes ihlallerinin sonucu olarak Sudan'da ateşkes için arabuluculuk yaptığı görüşmeleri askıya aldığını açıkladı.

6 Eylül 2023:

Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan, HDK'nin feshedilmesine yönelik kararname çıkardı.

26 Ekim 2023:

Ülkenin batısına yönelen HDK, 26 Ekim 2023'te Güney Darfur eyaletinin merkezi Nyala'yı kontrol altına aldı.

31 Ekim 2023:

HDK, Orta Darfur eyaletinin merkezi Zalince'ye girdi.

4 Kasım 2023:

5 eyaletten oluşan Darfur Bölgesinin 3'üncüsü olan Batı Darfur eyaletine giren HDK, eyaletin merkezi Cuneyne'yi aldı.

20 Kasım 2023:

HDK, Doğu Darfur eyaletinin merkezi ed-Dueyn'i ele geçirdi.

18 Aralık 2023:

HDK, ülkenin orta kesimlerindeki Cezira eyaletinin merkezi Vad Medeni'de bulunan ordu komutanlığını ele geçirdi.

12 Mart 2024:

Sudan ordusu, yaklaşık 11 aydır HDK'nin kontrolünde bulunan Hartum'un Umdurman bölgesindeki ulusal radyo ve televizyon binasını ele geçirdiğini duyurdu.

13 Nisan 2024:

Darfur Bölgesi Başkanı Mini Arko Minawi, HDK'nin, Kuzey Darfur eyaletinin merkezi Faşir'i ele geçirmek için kuşattığını söyledi.

Faşir o günden bu yana hala kuşatma altında.

29 Haziran 2024:

HDK, ülkenin güneydoğusundaki Sinnar eyaletinin merkezi Sinca'nın kontrolünü aldı.

2 Ağustos 2024:

Sudan ordusu, HDK'nin ülkenin güneydoğusunda yer alan Mavi Nil eyaletine saldırısını püskürttüğünü açıkladı.

26 Eylül 2024:

Sudan ordusu, Hartum'un batısında yer alan Umdurman bölgesinde kontrolünü pekiştirdikten sonra kara operasyonu başlattı.

Ordu güçleri, Umdurman'dan Beyaz Nil Köprüsü üzerinden Hartum'un merkezine ve Halfaya Köprüsü üzerinden Bahri bölgesine geçmeyi başardı.

23 Kasım 2024:

Ordu, Sinnar eyaletinin merkezi Sinca'nın kontrolünü yeniden sağladı.

11 Ocak:

Güneyden kuzeye doğru ilerleyen ordu, ülkenin tahıl ambarı olarak nitelendirilen Cezira eyaletinin merkezi Vad Medeni'yi de geri aldı.

24 Ocak:

Hartum'da ilerlemesini sürdüren ordu ve saflarında çatışan yerel unsurlar, 24 Ocak'ta şehrin kuzeyindeki Bahri bölgesindeki Sinyal Kolordusu Karargahı üzerindeki kuşatmayı kaldırmayı başardı.

Karargah ile Ordu Genel Komutanlığı arasındaki Mavi Nil Köprüsü'nü de alan orduya bağlı kuvvetler, bu sayede Ordu Genel Komutanlığı üzerindeki 21 ay süren kuşatmayı da bir taraftan kırmış oldu.

30 Ocak:

Ordu, Kuzey Kurdufan eyaletindeki Um Ravaba şehrinin kontrolünü sağladığını bildirdi.

17 Şubat:

Sudan ordusu, Kuzey Kurdufan eyaletinin er-Rahad şehrini de aldı.

18 Şubat:

HDK ve ona destek veren siyasi güçler, Sudan hükümetine "paralel bir hükümet" kurmak için Kenya'nın başkenti Nairobi'de toplandı.

23 Şubat:

Ordu güçleri, Beyaz Nil eyaletinin el-Kuteyna şehrinin kontrolünü sağladı.

Ordu, HDK'nin Kuzey Kurdufan eyaletinin merkezi El-Ubeyd'e yaptığı kuşatmayı kırdı.

21 Mart:

Sudan ordusu, Hartum'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın kontrolünü sağladı.

26 Mart:

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, "Başkent Hartum şu an özgür." dedi.