AB, Ukrayna ve savunma sanayisi için toplanıyor

Avrupalı liderler yarın Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için ABD öncülüğünde başlatılan görüşmeler ile Avrupa'nın geniş kapsamlı güvenlik endişelerini masaya yatırmak üzere Brüksel'de toplanacak.

ABD Başkanı Donald Trump'ın Oval Ofis'te Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile yaşadığı tartışma ve Kiev'e askeri yardımları askıya alma kararının hemen ardından düzenlenecek toplantı aynı zamanda AB-ABD ilişkileri için de kritik önem taşıyor.

Öyle ki Polonya Başbakanı Donald Tusk ve Fransa Başbakanı Emmanuel Macron'un da aralarında bulunduğu bazı liderler, Avrupa'nın özellikle savunma konusunda ABD'den stratejik özerkliğini kazanmasını bir süredir dillendiriyor.

Avrupa, ABD'deki yeni yönetimin aksine Ukrayna'ya askeri ve siyasi desteği sürdürme mesajları verse de öte yandan ABD'nin olası boşluğunu doldurup dolduramayacağı bir soru işareti olmayı sürdürüyor.

- 800 MİLYAR AVROLUK PLAN

Avrupa'nın savunma yatırımları ve harcamalarını artırması gerektiğini sık sık ifade eden AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, liderlere 800 milyar avro değerindeki savunma paketini ve yeniden silahlanma planını sunacak.

Avrupa'nın güvenliği konusunda daha fazla sorumluluk üstlenmesi ihtiyacıyla şekillenen plan, bölgenin yeniden silahlanması planı ile 800 milyar avroluk savunma harcamasının harekete geçirmeyi amaçlıyor.

Yeniden silahlandırma planının ilk teklifi çerçevesinde ülkelerin güvenlik yatırımlarını artırabilmeleri için ulusal düzeyde savunma için kamu fonlarının kullanımının serbest bırakılması ile AB mali kurallarındaki cayma maddesinin etkinleştirilmesi öneriliyor.

Böylece üye ülkelerin harcamalarındaki artışın mali kuralların ihlali sayılmaması ve bu durumun savunma yatırımları önünde herhangi bir engel teşkil etmemesi hedefleniyor.

İkinci teklif, üye ülkelere savunma yatırımı için 150 milyar avroluk kredi sağlayacak yeni bir araç oluşturulmasını içeriyor. Bu girişim doğrultusunda Avrupa genelinde hava ve füze savunması, topçu sistemleri, füze, mühimmat, dron ve dron karşıtı sistemler gibi çeşitli kapasiteleri artırılacak.

Bu yeni araç sayesinde üye ülkelerin taleplerini bir araya getirmelerinin, birlikte satın almalarının ve Ukrayna'ya acil askeri ekipman sağlamalarının kolaylaştırılması isteniyor.

Planın üçüncü teklifi, savunma yatırımlarına fonları yönlendirmek ve hızlı adımlar atmak için AB bütçesinin gücünü kullanmayı içeriyor.

Yeni plan kapsamında ayrıca savunmaya katkı için AB içinde tasarruf ve yatırım birliği çalışmalarını hızlandırılması ve Avrupa Yatırım Bankası (AYB) aracılığıyla daha fazla özel sermayenin harekete geçirilmesi de öngörülüyor.

Öte yandan Macaristan ve Slovakya'nın başını çektiği bazı üye ülkelerin bu planı desteklememesi ve veto hakkını kullanması bekleniyor. Bu durumda AB'nin plana karşı çıkan liderleri ikna etmesi gerekecek.

- UKRAYNA'YA DESTEK

Zirvenin bir diğer gündem maddesini oluşturan Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için süren müzakerelerin geleceği ve bu ülkeye desteğin sürdürülmesi, Zelenskiy'nin de katılacağı oturumda tartışılacak.

Oval Ofis'te Trump ve Zelenskiy arasında tırmanan gerilimin ardından Kiev'e desteğini bir kez daha yineleyen Avrupalı liderler, aynı zamanda müzakere masasında da yer almak istiyor.

Buna rağmen Trump'ın Avrupa'yı bu görüşmelerden dışlayıcı tutumu, Avrupa'nın bir araya gelip ortak bir plan geliştirme ihtiyacını doğurdu.

18 Şubat'ta Paris'te başlayan ardından 3 Mart'ta Londra'da süren görüşmelere bu kez Brüksel'de devam edilmesi ve Avrupa'nın Ukrayna'ya ateşkes anlaşması olması halinde sağlayacağı güvenlik garantilerinin konuşulması bekleniyor.

Bu arada, kulislerde yarınki zirvede onaylanması beklenen Ukrayna'ya 20 milyar avro değerindeki acil askeri yardım paketinin, Slovakya ve Macaristan'ın ikna edilememesi nedeniyle rafa kaldırıldığı konuşuluyor.

Ukrayna'ya askeri yardımın devam etmesine karşı olan Macaristan ve Slovakya, bunun acil bir ateşkes yerine "savaşı gereksiz yere uzattığı" görüşünü açıkça dile getiriyor.

Politico'nun ismi açıklanmayan yetkililere dayandırdığı haberine göre, zirve sonunda "birlik" görüntüsü vermek isteyen AB, tüm üye ülkelerin paket üzerinde anlaşmaya varmaması nedeniyle bu konuyu tartışmaya açmayacak.

Londra'da düzenlenen Ukrayna konulu toplantıya davet edilmeyen Macaristan Başbakanı Viktor Orban, AB Konseyi Başkanı Antonio Costa'ya hitaben yazdığı mektupta, zirvenin sonuç bildirisinde Ukrayna kısmının çıkarılmasını önerdi ve ABD'nin izinden giderek diplomatik bir yaklaşım izlenmesini ve Rusya ile doğrudan görüşülmesini istedi.

Acil askeri yardım paketinin yanı sıra Fransa dışındaki tüm ülkelerin reddettiği Ukrayna'ya asker konuşlandırılması fikrinin de sonuç bildirisinde yer alması beklenmezken, Macron'un Londra'da dile getirdiği "bir aylık ateşkes" önerisinin oybirliğiyle kabul edilebileceği tahmin ediliyor.

Ancak bazı Batı Avrupa ülkelerinin haftalardır ateşkes çağrısı yapan Trump'a "siyasi zafer kazandırmamak için" bu fikri desteklemekte tereddüt etmesi de muhtemel.