'Onlar sanatçıysa ben ağır sıklet boks şampiyonuyum'

Benim uzmanlık alanım Klasik Batı Musikisi. Biliyor muyum, öyle bir biliyorum ki ilkokulda tahtaya tebeşirle yazıp silerdik ya karşımdakini tebeşirle yazarım, kafamı kızdırırsa silerim. Bu derece kendimden emin konuşurum. Türkiye’de bizim geleneksel musikimiz var. Bu musikimiz bir takım sebeplerden dolayı bir dönem radyolarda yasaklanmıştı. Bu olmuş, bitmiş bir olay. Peki bugün hâlâ musikimizin bir tarafta Fenerbahçe bir tarafta Galatasaray gibi alaturka ve alafrangacılar olarak ayrılmasının izahı var mı? Akıl ermiyor. Klasik müzik konservatuarına giden dünyanın en cahil çocuğu bile ‘alçak dağları ben yarattım’ zannediyor. Öbür tarafta da Klasik Türk Musikisi üstatları halen hayatta olmasına rağmen onların bir kısmı hâlâ Batı musikisi ile uğraşanlar karşısında kompleks yaşıyorlar. Bizim Klasik Batı Musikisi ile uğraşan bestecilerin yaptığı işlere bakarsanız bunlara ‘beste’ demek biraz sıkıntı olur. Bizim bu pejmürdelikten bu tefessüh etmiş durumdan çıkmamız için neler yapmamız lâzım, hastalığımız nedir? Bir kere onu teşhis edelim ki tedavi edebilelim. 

Vakti zamanında ben Harika Çocuklar yasası kapsamına alınıp Fransa’ya yollandım. Rahmetli Ulvi Cemal Erkin ve Adnan Saygun’un talebesiydim. Faruk Güvenç Klasik Batı Musikisi şefiydi Ankara’da, babam Cüneyt Sermet de Batı Musikisi Caz Bölümü Başkanı idi. Ben her cuma-cumartesi babamla konserleri izlemeye giderdim. Ankara’nın ne kadar kalburüstü insanı varsa Talatpaşa Bulvarı’ndaki binaya gelirdi konsere. Orada Gotthold Ephraim Lessing diye bir Alman şef vardı. Bu adam bir sanatçı değildi ama tipik Alman disiplini ile CSO’nun kafasında boza pişirip onları mümkün mertebe en iyisini yapmaya zorlardı. Daha sonra orkestralar yavaş yavaş yönetimi ellerine almaya başladı. Ne demek bu? Fenerbahçe basketbol takımının başından Obradoviç’i alın, Galatasaray Futbol Takımı’nın başından da Fatih Terim’i alın, Galatasaraylı oyunculara Fenerbahçeli basketbolculara deyin ki ‘Sizler hepiniz aklı başında insanlarsınız, n’apmanız gerektiğini zaten biliyorsunuz, antremanlarınızı yapın, çalışmanızı siz tayin edin, karşı takımı da tanıyorsunuz, taktiklerinizi de saptayın çıkın oynayın.’ Bu takımların başarılı olma şansı var mı? Türkiye’de orkestralar aynen böyle bir anlayışla kendi yönetimlerini ellerine aldılar ve işler tersyüz oldu. Siz onlardan nasıl bir yönetim ve nasıl bir kalite bekliyorsunuz? Çağdaş musikinin en önemli örneklerinden hiçbiri hiçbir şekilde Türkiye’de çalınmıyor. Neden çalınmıyor dediğinizde de ‘Halkımız bunları sevmiyor’ derler. Sevip sevmedikleri nereden biliyorsunuz diye sormak kimsenin aklına gelmez. Ne zaman çaldınız da sevmediklerine kanaat getirdiniz? Çünkü çalacak teknikleri ve bilgileri yok. Bir kere bu çok ağır bir şey. Son 30 yıl konser, opera ve bale programlarını bir tarayın repertuarların ne kadar kısıtlı olduğunu görebilirsiniz. 

Ulus-devletin batılı olmamız için şart koştuğu şeylerden biri Klasik Batı Müziği idi. Peki nasıl bu kadar  kısırlaştı, bu hale geldi? 

Evrensel denilen bir dil olduğunu, Batı musikisinin de çok sesliliğinin getirdiği teknik bir yapısı olduğunu inkar edemeyiz Ama bu bir tek bizim için mi geçerli? Japonya, Çin, Kore için geçerli değil mi? Japonya nasıl bu kadar başarılı klasik müzikte? Sadece Tokyo şehrinde herhalde en aşağı 10 tane çok kaliteli senfoni orkestrası var. Biz niye bu müziği kendi öz kültürümüzle nasıl bağdaştırabiliriz ve kendimizi nasıl evrensel bir şekilde sunabiliriz sorusunun peşine düşmemişiz? Beethoven piano konçertolarının son kısımlarını dikkatle dinleyin. Hepsi Alman köy dansıdır. Ama o dehasıyla köy dansının üzerinde öyle bir çalışma yapıyor ki siz onu Pekin’de çaldığınızda da New York’ta çaldınız zaman da herkes hayran oluyor çünkü evrenselleşmiş. Bizim şu anki bestekarlarımızın yazdıkları yetersiz. Niye? Oraya x geliyor göreve ilk işi buradaki z’yi yerinden etmek. Onun yerine kendi istediği birini getirmek veya kendi geçmek. Sen-ben kavgası. Ben bir şey üreteyim, çeki düzen vereyim bahis mevzu değil. Burada bir pasta var, bunu kim yiyecek? Bu kadar kadroya bu kadar maaş veriliyor bu paralar neye yaradı? ‘Bizi kapatsınlar bir binaya bir tema versinler beste yapalım hodri meydan’ dedim. Cevap geldi mi zannediyorsunuz o çevreden.Avrupa’da bir orkestrada sanatçı alınacak olsa neden bizimkilerden biri oraya başvurmaz? Türkiye tarihinde Avrupa’daki orkestralarda çalışmış kaç tane sanatçı var? Çünkü yetersizler.  Ancak kendi icat ettikleri bu sistem içinde var olabiliyorlar. 

Nasıl düzelir, nedir o reçete?  

Ben başka bir şey var etmek istiyorum. Bugün devlete bağlı sanat kurumları o kadar tefessüh etmiş durumdalar ki ben Tayyip Bey’in karşısına çıkıp da ‘Bunları şöyle, böyle yapalım’ demem. Arı kovanına çomak sokmak olur bu. Ben sevdiğim, saygı duyduğum bir siyasi lidere böyle bir kötülük yapmam. Türkiye’nin şansıdır bu lider, bunu iyi bilmemiz lazım. Peki n’apacaksın? Onları bırakalım kendi hallerine. Türkiye’de şu kadar orkestra var, ilaç için bir kurum bir orkestra söyleyebilir misiniz Viyana, New York, Berlin seviyesinde olsun? Yok. Benim düşündüğüm proje sadece Türkiye’yi kapsamıyor. Biz Müslüman toplumlar arasında her şeye rağmen en ileri olanlardan biriyiz. İstanbul’da kurulacak tüm dünyaya açık ama bilhassa Müslüman ülkelerin yaratıcılığını ortaya çıkaracak bir enerjiye ihtiyaç var. Nedir bu? Dünya çapında bir orkestra kuracaksınız. Bu orkestra kurulurken kendisine güvenen Çin, Japon, Koreli’den tutun da Fransız, İtalyan neyse gelsin, bizimkilerden de kendisine güvenen varsa imtihanına girsin. Çünkü maaşı devlet kurumlarındaki gibi olmayacak ve ayrıcalıkları olacak. Ama rahat da olmayacak çalışmaları ve üretmeleri gerekecek. Oraya orkestra şefi olarak alacağınız dünya çapında isimlerin de sayısı onu geçmez. Ama bu ciddi bir bütçe gerektirir. Biz böyle bir oluşum kurduğumuz andan itibaren Türkiye’nin dünya çapında ilk defa bir sanat ve musiki merkezi olacak. Yine ilk defa evrensel ölçekte plak, stüdyo, kayıt yapılabilecek bir merkeze sahip olacağız ve onun etrafında yer alacak bir festival düzenlenebilecek. Türk kavalı, Türk sazı gibi bir isimle kurulacak kayıt stüdyosunda başta Ulvi Cemal’ler, Adnan Saygun’lar, Cemal Reşit Rey’lerden başlayarak bugünkü çağdaş bestecilerin eserleri dahil olmak üzere dört dörtlük icralar kaydedilecek. Ben bu topraklardan gelen kültürü alıp nasıl evrensel şekilde verebileceğimi de biliyorum. Bunun ispatı da bugüne kadar yaptığım eserler. Bunlar Türkiye’de çalınmıyor. Dünyada varolan kalburüstü genç, çağdaş bestecilerden eserler icra edilecek bir yandan da yeni besteler sipariş edilecek; Malezya, Endonezya ve diğer Müslüman ülkelerden sanatçılar da yeni eserler üretmeye teşvik edilecek. Biz bunu yaptığımızda Türkiye dünyadaki sanat merkezlerinden biri haline gelecek. Şu andaki sistemi bozarak bu olmaz. Ortalık hop oturup hop kalkar. Onları o halde bırakıp biz işin aslını yapacağız. Türkiye’ye bunu kazandıracağız onlar da kendilerini satabiliyorlarsa yapsınlar. Farzedelim biz bunu yapabildik; Berlin Filarmoni seviyesinde bir orkestra oluştu. Dünyanın en üst seviyedeki sanatçıları geliyorlar, en başarılı şefler yönetiyor, çağdaş ve modern musiki alanındaki yetkin isimlere besteler sipariş ediliyor, seslendiriliyor, kaydediliyor. Biz de bunu yapmak istiyoruz derlerse ‘Olur, ama o zaman sizin her şeyinizi değiştireceğiz yeni bir sisteme geçiyoruz’ denilebilir.   

“Sermaye ve medya kendi doktrinleri doğrultusunda kimilerini sanatçı olarak ilan ediyor, kimileri de bu trenin yolcuları olmaya çalışıyor. Ben Atatürk’ün bu şekilde kullanılmasına karşıyım. Atatürk’ü bilerek ilahlaştırıyorlar. Çünkü ‘Ben Atatürkçüyüm’ dediği zaman akan sular duruyor.” 

Kendi tarihine sahip çıkmazsan Batılının yazdığına inanırsın