Göbeklitepe ekranları etkisi altına aldı

UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi’ne giren Göbeklitepe, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2019’u ‘Göbeklitepe Yılı’ ilan etmesi ile yerli ve yabancı turistlerin akınına uğradı. Şanlıurfa il merkezinin yaklaşık olarak 22 km kuzeydoğusunda, Örencik Köyü yakınlarında yer alan dünyanın bilinen en eski kült yapılar topluluğu sanatın da ilgi alanına girmeye başladı. Göbeklitepe yılına bir animasyon bir de internet dizisi ile veda ediyoruz. 

Bu hafta vizyona girecek TRT’nin sevilen çizgi dizisi Rafadan Tayfa’nın yeni sinema filminde de macera Göbeklitepe’de geçiyor. Netflix’te bu akşam yayınlanmaya başlayacak olan Beren Saat ve Mehmet Günsür’ün başrolünü üstlendiği Atiye dizisinde de hikâye yine Göbeklitepe’de düğümleniyor.

Dünyanın en eski tapınağı olan ve insanlık tarihine dair bugüne kadar doğru bilinen bir çok şeyi değiştirecek özelliklere sahip olan Göbeklitepe, günümüzden 12 bin yıl önce yapılan dünyadaki ilk inanç merkezi. Bölgede şu ana kadar yaklaşık 20 tapınak tespit edilmiş ancak henüz 6 tapınak gün ışığına çıkartıldı. Bi anda herkesin ilgi odağı olan Göbeklitepe yurtiçi ve yurt dışından çok sayıda ziyaretçi alıyor. Ören yerini 2019 yılının ilk 7 ayında 2 milyon 100 bin kişi turist ziyaret etti. Ancak görünen o ki bu iki yapım Göbeklitepe’ye olan ilgiyi daha da arttıracak. 

İLK BUĞDAY BURADA YETİŞTİRİLMİŞ

Göbeklitepe bu zamana kadar bilinen en eski tapınaktan 7500 yıl daha eskiye tarihleniyor. Göbeklitepe’nin keşfine kadar bilinen en eski tapınak 5000 yaşında ve Malta’da bulunuyordu. 

Göbeklitepe, yıllardır tarih derslerinde öğretilen “göçebe toplulukların tarımı öğrenerek yerleşik hayata geçtiği” tezini de çürütüyor. Yerleşik hayata geçişin çiftçilik ve hayvancılığın ortaya çıkışıyla birlikte gerçekleştiği düşünülüyordu. Schmidt’e göre ise avcı ve toplayıcı toplulukların Göbeklitepe gibi dini merkezlerde sürekli bir araya gelmelerinin sonucunda yerleşik hayata geçilmiş. Kalabalık toplulukların ibadet merkezine yakın olma arzusu ve çevrede bu toplulukların ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyde yeterli kaynak bulunmamasından dolayı insanlar tarıma yöneldi. Yani tarım yerleşik hayatı getirmedi, dini mabetlerin etrafında kalma arzusu sonucunda yerleşik hayat tarımı getirdi. Bölgede yapılan araştırmalar ve elde edilen bulgular doğrultusunda yüzlerce genetik varyasyonu bulunan buğdayın atasının ilk olarak Göbeklitepe’de yetiştiği ortaya çıkarıldı.

DEV TAŞLARIN HİKÂYESİ

Arkeologlar boyları 3 ile 6 metre arasında değişen T biçimindeki sütunların stilize edilmiş insan figürleri olduğunu düşünüyor. İstanbul ve Chicago üniversitelerinden araştırmacılar tarafından 1963’te yüzey çalışmaları sırasında fark edilen ören yerinde, en somut bulgular 1986’da tarlasını süren bir çiftçinin bulduğu heykelle ortaya çıktı. Çiftçi, bu heykeli Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’ne teslim etti. Sonrasında Alman Prof. Dr. Klaus Schmidt, bu heykellerin çok önemli olduğunu düşünerek 1995’te detaylı bir çalışma yapmaya başladı ve bölgede yapılan kazılar sonunda dünya tarihini değiştiren kalıntılar ortaya çıktı.