Ukrayna'yı destekleyenler çıtayı yükseltecek mi?

Rusya'nın Ukrayna'ya karşı ikinci işgal girişimi üçüncü yılının sonuna yaklaşırken 2024 sonbaharı savaşın seyrinde önemli bazı gelişmelere sahne oluyor. Kuzey Kore askerlerinin birlikler halinde Rusya saflarında savaşa katılması, savaşın niteliğinde bir boyut anlamına geliyor. Bu durum, 2. Ukrayna Savaşı'nın başından beri yeni bir dünya savaşına en yakın olduğu an olarak görülebilir, zira Ukrayna'yı destekleyen devletlerin de çıtayı yükseltmesi kuvvetle muhtemel.

Mehmet Yahya Çiçekli/ Yazar

İkinci Ukrayna Savaşı 2024 Kasım'ının ikinci yarısında 1000. gününe ulaşırken Ukrayna; doğudan ve güneyden kısmi olarak Rusya güçleri tarafından işgal edilmiş durumda. Bu saldırganlığın geçici bir işgal niyeti taşımadığı açıkça ilan edildi; Ukrayna'nın üç farklı bölgesinin ilhak kararları Rusya meclisi tarafından çoktan onaylandı. Ancak söz konusu üç bölgeden yalnızca biri –Kırım yarımadası– bu karar alındığında tamamen işgalci güçlerin kontrolü altındaydı. Savaşın üçüncü yılı sona yaklaşırken Luhansk bölgesi (ili) de neredeyse tamamen Rusya işgali altına girdi. Ukrayna güçleri, Rusya'nın taarruzlarına karşı koyma gayretlerini devam ettirirken Kursk bölgesindeki dar kapsamlı taarruzlarını da sürdürüyor.

Kuzey Kore'den gelen yardımlar

Rusya bir taraftan Ukrayna sınırları içinde taarruz edip işgal ettiği yerleri de elde tutmaya çalışırken Kursk'ta ise kendi sınırlarını Ukrayna'ya karşı korumaya çalışıyor. Savaşın çarkları teçhizatı ve insanları öğütürken Rusya'nın bu ateşi beslemek için Kuzey Kore'den daha önce görülmedik yardımlar aldığı Ekim ayı içinde açığa çıktı. Rusya'nın topçu mühimmatı gibi nispeten daha basit ihtiyaçlarını Kuzey Kore'den temin ettiği biliniyordu ancak Kuzey Kore yapımı füzeler Ukrayna'nın derinliğine ateşlenmeye başladı. Bu füzelerin daha küçük ölçekli topçu roketi sınıfına mı, yoksa taktik balistik füze sınıfına mı girdiği net değil zira parçalanmış füzeden elde edilen bulgular, birbirine yakın fakat farklı sistemler olabileceğine işaret ediyor. Füzelerin hemen ardından ise Kuzey Kore tarafından Rusya'ya on binden fazla sayıda asker sevk edildiği haberleri kamuoyuna yansıdı. Bilahare bu askerler cephede yer aldı. Görünüşe göre Rusya, Kuzey Kore'den gelen askerleri Kursk bölgesinde kullanıyor. Bu durum, söz konusu askerlerin Rusya sınırları içinde savaştığı, Ukrayna'ya girmediği anlamına geliyor.

Ukrayna'nın 6 Ağustos 2024'te Rusya'nın Kursk bölgesine karşı başlattığı dar kapsamlı saldırı kendi içinde başarılı olmuş görünüyor. Rusya, on yıldır kısmen işgal ettiği ve tabiri caizse hakir gördüğü hasmının güçleri tarafından işgal edildi ve aslında çok sınırlı bir alanı elde tutan bu güçleri üç aydır geri atamıyor. Bu durum elbette gerek hasımlar arasında gerekse diğer devletler nezdinde Ukrayna'nın kabiliyetlerinin ve savaşın ne kadar çetrefilli bir iş olduğunun sergilenmesi anlamına geliyor. Ukrayna'nın kazanımlarından biri, savaşın diğer cephelerinde olmadığı kadar çok sayıda savaş esiri ele geçirmek oldu. Ukrayna, Rusya içinde yer tutmaya ve tehdit oluşturmaya devam ediyor. Rusya ise topraklarını kurtarmak için büyük gayretler sarf etmeye başladı. Kursk'un Gluşkova kasabasının ve bu kasabayı çevreleyen bölgelerin Rusya ile bağlantısını sağlayan köprü Ukrayna tarafından cephenin ilk haftalarında imha etmişti. Destekten mahrum kalan bu bölgede Ukrayna ilerleyişi sonuçlanmadı.

Rusya'da karar alıcıların Kursk'u bir gurur meselesi olarak gördüğü, seçkin birliklerin burada kullanılmasından anlaşılıyor. Ukrayna, Rusya'nın Kursk'taki asker mevcudunun 50 bin civarında olduğunu iddia ediyor. Kursk cephesinin tek ilginç yanı Kuzey Kore askerleri değil. Kursk'ta Ukrayna ordusunun yağma yaptığına dair haberler Rusya tarafından servis edilmişti. Ancak hemen ardından söz konusu yerlerin Ukrayna kontrolü altına girmediği, Rusya'nın kendi güçleri içindeki disiplinsiz askerlerin yağma eylemlerine girişip kendi vatandaşlarının evini soyduğu ortaya çıktı. Bilahare, Rusya'nın kendi kontrolündeki kasabaları bombaladığına dair teyit edilmemiş haberler çıktı.

Savaşan güçler içinde 3. taraf ülke askerleri

Savaşın ilk günlerinden beri cephenin iki tarafında da yabancı askerler olduğu açık bir durumdu, ancak bunlar gönüllü birey ve gruplardan oluşuyordu. Rusya'ya karşı Ukrayna'ya destek veren gönüllüler olduğu gibi, Rusya tarafında da gönüllü (ve diğer yöntemlerle silah altına alınmış: https://www.star.com.tr/acik-gorus/ukrayna-savasinin-gercek-kurbanlari-haber-1893182/ yabancı ülke vatandaşları savaşıyor. Rusya tarafında savaşan Çeçenler zaman zaman gündeme gelse de Çeçenistan, Rusya Federasyonu sınırları içinde yer aldığından yabancı asker sayılmıyor ancak Çeçenlerin kendi birlikleri ile savaşa dâhil olması böyle bir algıyı doğurmuş olabilir. Öte yandan Moskova ve Kadirov karşıtı Çeçenlerden gönüllü olarak Ukrayna saflarında savaşanlar var ve bunlar yabancı savaşçı konumunda.

Kuzey Kore askerlerinin birlikler halinde Rusya saflarında savaşa katılması, savaşın niteliğinde bir boyut anlamına geliyor. İlk kez iki taraf dışında bir devletin silahlı kuvvetleri doğrudan savaşa katılmış oluyor. Kuzey Koreli askerler Rusya teçhizatı ve üniforması kullansa da Kuzey Kore tarafından birlikler haline sevk edilmiş olmaları artık Kuzey Kore'nin de bu çatışmanın bir parçası olduğunu gösteriyor. Böylece savaşa üçüncü bir devlet doğrudan katılmış oldu. Bu durum, 2. Ukrayna Savaşı'nın başından beri yeni bir dünya savaşına en yakın olduğu an olarak görülebilir, zira Ukrayna'yı destekleyen devletlerin de çıtayı yükseltmesi kuvvetle muhtemel.

Rusya'ya karşı silah kullanma izni ve gelecek

Ukrayna'nın en büyük destekçilerinden Amerika Birleşik Devletleri'nin bir sonraki dönem için seçilen başkanı Donald Trump, Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek istediğini açıkça ifade etti ancak bunun nasıl gerçekleşeceği belirsiz. Bu durum, Ukrayna ve Ukrayna'nın destekçileri için riskli bir bekleyiş anlamına geliyor zira bir barış ancak iki tarafın da tavizleri ile gerçekleşebilir fakat Ukrayna'dan ne gibi tavizler bekleneceği hususu kaygı uyandırıyor. Halefinin öngörülemezliği ve Kuzey Kore'nin askerleri ile uzun menzilli silahlarının savaşa dahil olması, mevcut ABD Başkanı Joe Biden'ın çıtayı yükseltmesine neden oldu. Hem ABD menşeili silahlarının Rusya içindeki hedeflere karşı kullanılması serbest bırakıldı hem de yıl sonuna kadar Ukrayna'ya yüklüce bir askeri destek ulaştırılacağı açıklandı. Bu durumun Ukrayna'nın ayrıntılarını gizli tuttuğu genel karşı taarruz planına destek anlamına gelip gelmediği belirsiz olsa da, en azından kısa vadede Ukrayna için güven verici olduğu söylenebilir.

Trump'ın savaşı sona erdirme arzusunu mutlak bir Ukrayna karşıtlığı veya Ukrayna'yı terk etme ihtimali olarak yorumlamak yersiz. Trump'ın önceki başkanlık dönemine dair övündüğü başlıca konulardan biri Rusya'nın yayılmacılığını engellemesidir. Hatta Putin'e karşı kapalı kapılar ardında diplomatik olmayan tehditlerde bulunarak onu geri atmaya ittiğini açıklamıştır. Elbette mevcut savaşın sürdürülebilir bir barışla sona ermesi ancak bir uzlaşı sağlanmasına bağlı ve iki taraf da kısa vadede kesin şekilde yenilgiye uğratılamayacak durumda olduğundan bu uzlaşı iki tarafın da az çok tavizler vermesi ile mümkün olabilir. Trump tarafından ortaya bir barış planı atılırsa bu plan Rusya'yı işgalden kısmen veya tamamen vazgeçmeye zorlayabilir. Aynı zamanda Ukrayna'nın da 2014 başındaki konumundan tavizler vermesini içerecektir. Ancak bu tavizlerin ölçeği asıl önemli sorudur.