Mısır ziyareti, bu üç ülkenin odağında

Kahire ziyaretini en yakın takip eden ülkeler Yunanistan, İsrail ve Fransa'dır. 2018 yılında Körfez bölgesini ziyaret eden dönemin Mossad Başkanı Yossi Cohen'in “İran'ın gücü kırılgan. Asıl tehdit Türkiye” vurgusu fikir vermesi açısından önemli bir çıkıştır.

Faruk Önalan/ Yazar

31 Mart 2024 tarihinde gerçekleştirilecek olan mahalli idareler seçimlerine doğru iç siyasetin hız kazandığı bir dönemde Cumhurbaşkanı Erdoğan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır'ı kapsayan iki kritik ziyaret gerçekleştirdi. "Geleceğin Hükümetlerini Şekillendirmek" teması altında, Dubai'de düzenlenen, Dünya Hükümetler Zirvesi'ne 13 Şubat'ta onur konuğu olarak iştirak eden Erdoğan daha sonra Mısır'ın başkenti Kahire'ye geçti. Mısır ziyaretinin ön hazırlığı Ekim 2023'de Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Mısırlı mevkidaşı Samih Şükri ile Kahire'de yaptığı görüşmede şekillenmiştir.

Dubai'de düzenlenen Dünya Hükûmetler Zirvesi'nde yaptığı konuşmada, bölgede barışa giden yolun, Filistin devletinin kurulmasından geçtiğini dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan 1967 sınırları temelinde bağımsız bir Filistin devletinin varlığının önemine vurgu yaptı. Erdoğan'ın bir sonraki durağı Kahire'de de ana gündem hiç şüphesiz İsrail'in Gazze'ye yönelik soykırım boyutundaki acımasız saldırılarıydı.

Beşinci büyük ticaret ortağı

Orta doğu coğrafyası için bazı alimlerin kullandığı eski bir tanımlamada Türkiye'nin İslam aleminin siyasi kapısı, Mısır'ın ise ilim kapısı olduğu söylenir. İşte bu özelliklerinden dolayı bu iki ülkedeki gelişmeler Batı radarında yakinen takip edilmektedir. 2013 darbesinden sonra kesilen diplomatik ilişkiler 2023 yazında karşılıklı atanan büyükelçiler ile normal seyrine girmeye başlamıştır. Öte yandan diplomasinin dondurulduğu süre zarfında da ülkeler arasındaki ticaret devam etmiştir. Mısır merkez bankası verilerine göre Türkiye, Mısır'ın beşinci büyük ticaret ortağıdır.

Libya iç savaş süreci, kovid-19 salgını, Sudan'da uzun süredir süren karışıklık ve Gazze'deki durum Mısır'ı birçok başlıkta etkilemeye devam etmektedir. İstikrarsızlık sarmalı ekonomiyi de derinden etkilemektedir.

Gazze'deki insanlık dışı saldırılar iki ülkeyi bir kez daha ortak paydada buluşturmuştur. Özellikle İsrail'in Mısır sınırına yakın Refah'a yönelik yeni saldırıları Kahire yönetimini endişelendirmektedir. İsrail tarafından gelen Mısır'a yönelik tehditvari açıklamalar yeni bir krizin fitilini her an ateşleyebilir. İsrail Maliye Bakanı aşırı sağcı Bezalel Smotrich'in, "Hamas'ın silahlanması, büyük oranda Mısır üzerinden oldu. Mısırlılara, 7 Ekim'de yaşananlardan büyük sorumluluk düşüyor" sözleri Kahire'den oldukça sert bir karşılık gördü. İsrailli Bakanın, Gazze'deki krizin kontrol altına alınması ve esir takas müzakereleri için Kahire'ye heyet gönderilmesi planını sabote ettiği belirtildi. Smotrich de bu durumu alenen ikrar ederek, Şin-Bet (İç istihbarat) Başkanı Ronen Bar'ı Kahire'ye göndermek yerine Refah'a yoğun saldırılar gerçekleştirilmesini istemiştir.

ABD, İsrail vahşetini desteklemeye devam ediyor

"Güvenli bölge" olduğu gerekçesiyle yaklaşık 1,4 milyon insanın sığındığı Refah'a askeri operasyon, Gazze'de zaten ağır olan tabloyu daha da kötüleştirecektir. Erdoğan ve Sisi görüşmesinin çerçevesi de bu minvalde olmuştur. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, "Filistinliler, Refah içinde ve çevresinde korunuyorlar. Orada yerlerinden edilmiş çok sayıda insan var. Şu anda bu insanlara yönelik askeri operasyonlar bir felaket olur ve bu bizim destekleyeceğimiz bir şey değil." açıklamasında bulunsa da ABD, İsrail vahşetini desteklemeye devam etmektedir.

Libya, Sudan ve Gazze başta olmak üzere etrafındaki ateş çemberinin farkında olan Kahire yönetimi savunmasını güçlendirmek için adımlar atmaktadır. Bu kapsamda Türkiye ile olan ilişkileri ayrıca önemlidir. 4-7 Aralık tarihlerinde Mısır'ın başkenti Kahire'de düzenlenen Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı EDEX 2023'e Çin'den en fazla stant açan ülke 23 firma ile Türkiye olmuştur. BAYKAR'ın da yer aldığı EDEX 2023 savunma sanayii fuarında Bayraktar TB2 S/İHA ve AKINCI TİHA maketleri oldukça yoğun bir ilgili görmüştü ki bunun yansıması yakın zamanda Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın açıklamalarıyla belirginleşmiştir. Fidan insansız hava araçları ve bazı teknolojilerin sağlanması konusunda Mısır ile mutabakat sağlandığını açıklamıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da Kahire'deki ortak basın toplantısında, "savunma sanayii çok ciddi potansiyele sahip olduğumuz bir diğer alandır. Mısır, savunma sektörüne önemli yatırımlar yapıyor. Mısırla güç birliğine giderek ortak projeler geliştireceğimize inanıyorum." sözleriyle bu durumu teyit etmiştir.

Mısır ile karşı karşıya gelinen başlıkların başında Libya gelmekteydi. Türkiye Birleşmiş Milletler'in de tanımış olduğu Ulusal Mutabakat Hükümetini (UMH) desteklerken Mısır, Fransa, Rusya, BAE, Suudi Arabistan, Yunanistan, İsrail ve ABD Hafter güçlerini desteklemekteydi. Ankara'nın uygulamış olduğu strateji ile UMH iç savaştan güçlü taraf olarak ön plana çıkmıştır. Bugün Mısır ve Körfez ülkeleriyle olan normalleşme, Libya ile olan ilişkilere de olumlu şekilde yansımıştır. Zira 2019 yılında Libya ile imzalanan deniz yetki alanları ve 2022 yılında hidrokarbon anlaşmalarına birinci derecede tepki gösteren ülkelerden biri de Mısır idi. Diğer taraftan İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nin başını çektiği Türkiye'yi bypass eden Doğu Akdeniz Boru Hattı (EASTMED) hiçbir anlam ifade etmediği bir kez daha ortaya çıktı. Doğu Akdeniz'de çıkarılan ya da çıkarılacak rezervlerin Avrupa'ya transferinin Türkiye'yi devre dışı bırakarak gerçekleşmeyeceği gerçeği açıktır. Filistin devletinin kurulmasıyla Gazze açıklarındaki rezerv Filistin halkının yaşam standardına kayda değer fayda sağlayacaktır. Cumhurbaşkanı Erdoğan önümüzdeki süreçte Gazze'nin, Batı Şeria'nın daha doğrusu bir bütün olarak Filistin'in ayağa kaldırılması için ortak çalışmalar yapılması gerektiğini ortaya koymuştur. "Orta vadede Gazze'nin yeniden toparlanması ve imarı için de Mısır'la birlikte çalışmaya hazırız." Akan kanın durmasının, -Batı'nın sınırlarını cetvelle çizdiği Mısır-Sudan, Libya-Çad ve Cezayir-Mali-Nijer özelinde- Kuzey Afrika'ya olumlu şekilde yansıması kaçınılmazdır.

Kahire ziyaretini en yakın takip eden ülkeler Yunanistan, İsrail ve Fransa'dır. 2018 yılında Körfez bölgesini ziyaret eden dönemin Mossad Başkanı Yossi Cohen'in "İran'ın gücü kırılgan. Asıl tehdit Türkiye" vurgusu fikir vermesi açısından önemli bir çıkıştır.

Son olarak; Kahire yönetiminin müzakerelerde birebir görüştüğü HAMAS'ın temelini Müslüman Kardeşler'in oluşturması ayrıca önemli bir noktadır.

[email protected]