İsrail'de en ‘radikal' hükümet ne kadar ayakta kalır?

İsrail tarihinin en "radikal" hükümetinin dünya kamuoyunda endişelere yol açmasının temel nedeni Itamar Ben Gvir ve Bezalel Smotrich'in koalisyona dahil olması. Ayrıca İsrail'de koalisyonu oluşturan partiler "sağ parti" sınıfında buluşsa da ters düştükleri hususlar oldukça fazla.

Ömer Ekrem Keçeci / Yazar

Kurulan yeni hükümete dair çeşitli Yahudi gruplarından Amerikan hükümetine, İsrailli siyasetçilerden Avrupalı elçilere birçok farklı kimse haftalardır endişelerini dile getirdiler. İsrail tarihinin en "radikal" hükümeti görülüp böyle endişelere yol açmasının temel nedeni Itamar Ben Gvir ve Bezalel Smotrich'in koalisyona dahli. Gvir, Ulusal Güvenlik Bakanlığı'na getirilip işgal altındaki Batı Şeria'da İsrail güvenlik güçlerinin yönetiminde söz sahibi oldu. Smotrich ise Maliye Bakanı.

'Canavar'

Ben-Gvir, Haham Meir Kahane'nin talebesi. Kahane ise İsrail devletinin bile "terörist" addetmek zorunda kaldığı bir kimseydi. Şiddetli bir ırkçılık ve Arap düşmanlığıyla takipçisi Dr. Benjamin Baruch Goldstein'in Batı Şeria'nın El-Halil şehrindeki İbrahim Camii'ne 25 Şubat 1994 günü baskın yapıp aralarında 11 yaşında bir çocuğun da bulunduğu 29 Filistinliyi öldürmesine ve 125'ini de yaralamasına neden olmuştu. Ben-Gvir'se Goldstein'in resmini saygıyla evine asan birisi. Katliamdan sonra Baruch Goldstein gibi giyinip, "o benim kahramanım" açıklaması görüntüleriyle yayınlandı. "Hebron" dedikleri El-Halil şehrinin Filistinli sakinlerine karşı Yahudileri taciz ve saldırıya teşvik etmesiyle biliniyor. Filistinli açlık grevi yapan bir kişiye hastane odasında bizzat saldırıda bulundu. Mescid-i Aksa'nın yıkılması çağrısı yaptı. Mecliste de seçimde de bir Arap bulunmaması arzusunu yıllar boyunca izhar etti. Yeni Ahit yırtan bir arkadaşını gururla resmederek Hıristiyanlara da nefretini açığa vurdu. Aralık 2021'de, araç park etmeyle alâkalı bir tartışmada Arap güvenlik görevlilerine silah çekti. Aynı ay, sevdiklerini kaybeden hem İsrailli hem Filistinli ebeveynlerin bir İsrail lisesinde şiddete karşı yapacakları konuşmayı protestoya gitti ve "Kendilerine sevdiklerini yitirmiş aileler diyorlar, onlar sevdiklerini yitirmiş aileler değil, askerlere taş ve Molotof kokteyli atan teröristlerin aileleri... İsrail Savunma Kuvvetleri askerlerinin o teröristleri vurması iyidir" diyerek vicdanla kalbi arasında onulmaz bir mesafe açtığını herkese gösterdi. Kendisi için Australian Jewish News'te bile 22 Nisan 2021'de, "Knesset'te bir canavar mevcut" serlevhalı yazı yayınlanarak onun tam bir canavar olduğu vurgulandı. Dolayısıyla hem Batı hem Yahudi dünyasında birçok çevrenin, onun gibilerin varlığıyla İsrail politikalarının çok daha şiddetlenmesinden, nefret ortamının körüklenmesinden ve bölgede huzursuzluğun tırmanmasından çekindiğini söyleyebiliriz.

Mossad eski başkanı bile bu durumdan rahatsız

Daha büyük oy oranına sahip Bezalel Smotrich'in de Itamar Ben-Gvir'den pek geri kalır birisi olmadığı ifade edilmelidir. Liderliğindeki Dinsel Siyonizm Partisi en açık bir şekilde Tevrat'ta vaat edilmiş topraklara ulaşmayı savunuyor ve haliyle bir Filistin devleti fikrine sapına kadar karşı bir duruş sergiliyor. 2018'de İsrail askerlerine direniş görüntüleri ve hapsedilmesiyle tüm dünyanın dikkatini çeken Ahed Tamimi için, "diz kapağına bir mermi hak etmişti" demiş, tek üzüntüsünün vurulmak yerine hapsedilmesi olduğunu beyan etmişti. 2021'de "Araplar en azından şimdilik İsrail'in vatandaşları" diyen Smotrich, aynı yıl Knesset'teki Arap vekillere şu ifadelerle hücum etmişti: "Kazara buradasınız. Zira Ben Gurion 1948'de işi tamamlamadı ve sizi atmadı." Aynı yıl verdiği bir röportajda ise şunları söylemişti: "Gerçek Müslümanlar İsrail'in Yahudi halkına ait olduğunu zamanla anlarlar... Bunu kabul etmeyen Araplar ise burada durmayacaklar." "Oğlum, İsrail bayrağının Harem-i Şerif'te, Tapınakta, gururla yükseltildiği gün gelecek" twiti atarak, tıpkı Ben-Gvir gibi o da Mescid-i Aksa'nın yıkılıp kendi tapınaklarının dikilmesi arzu ve gayelerini sarahatle dile getirmişti. Binaenaleyh Ben-Gvir'le arasında "al birini vur ötekine" durumu bulunuyor.

Siyasi bir usul ve incelik dahi gözetmeden adeta yontulmamış odun gibi izhar ettikleri duruşun, istihbaratın bile tepkisini çektiği biliniyor. İsrail iç istihbarat teşkilatı Shin Bet'in eski başkan yardımcısı Yitzhak Ilan, Smotrich'in 2005'te İsrail'in Gazze'den çekilmesi kararını önlemek için arabaları patlatma suretinde tezahür edecek bir "terör saldırısı" planlayan "Yahudi bir terörist" olduğunu açıklamıştı. Mossad eski başkanı Shabtai Shavit ise, "Onun tarif ettiği İsrail Devleti'nde yaşamak istiyor musunuz? Smotrich'in İsrail'inde bir dakika bile durmayacağım. Ancak benim savaşım Netanyahu'nun başkanlık ettiği Likud partisiyle, Smotrich ile değil" demiş ve Netanyahu'nun seçmenlerinin "cahil" olduğunu söylemişti. Şu halde Ben-Gvir ve Smotrich'in İsrail'in işgalci politikalarını savunanlar arasında bile bölünme çıkartabilecek unsurlar oldukları tespiti yapabiliriz.

Ayakta durması zor

Öte yandan yeter sayıya sahip olmalarına rağmen koalisyonu kurmakta bile yaşadıkları zorluk, hükümetin ne kadar devam edebileceğini de sorgulatıyor. Netanyahu'nun partisinin en önde gelen kadın siyasetçisi ve şimdi bir kez daha Ulaştırma Bakanı yaptığı Miri Regev, 6 Kasım'da "iki hafta" içerisinde hükümetin kurulmasını beklediğini söylemişti. Halbuki Netanyahu Cumhurbaşkanı Herzog'dan ek süre dahi almak zorunda kaldı ve iki aya yakın bir zamanda ancak koalisyonu kurabildi. Bu durum beklediklerinden çetin bir ilişki ağı ve hassas bir denge üzerinde bulunduklarına işaret ediyor. Nitekim Filistinlilere düşmanlık ve zulümde muayyen derece ortaklıkları bulunsa da Netanyahu ile Smotrich'in aralarının ve çalışma uyumlarının pek iyi olmadığı da biliniyor. 2019'da Netanyahu Başbakan iken Ulaştırma Bakanı olan Bezalel Smotrich, "Ben Tanrı için çalışıyorum, Netanyahu için değil" açıklaması yapmıştı. Aynı yıl kabinesinde bulunmasına rağmen Netanyahu hükümeti için "zayıf" ve yargı sistemi için "aptal" ifadesi kullanmış, Netanyahu'nun kendisine de "sıfır liderlik, sıfır idarecilik" ifadeleriyle yüklenmişti. Böylesine sert çıkışından ötürü Netanyahu'nun onu bakanlıktan azletmeyi düşündüğü haberlere yansımış, Smotrich nihayetinde özür dilemişti. O yıl, İsrail ordusunda kadın askerler bulunmasından da ikili ters düşmüş, Smotrich kadın-erkek karışık vaziyetin orduyu zayıflattığını savunarak sisteme çatmış, Netanyahu ise bu açıklamadan rahatsız olup "kadın askerlerimizle gurur duyuyorum" diyerek onları müdafaa etmişti. Daha 2022'nin Ekim ayında ise Smotrich'in Netanyahu hakkında sert sözler söylediği tapeler İsrail medyasında yer almış, burada Smotrich'in Netanyahu için, "O bir yalancı, yalancı oğlu yalancı" dediği öğrenilmişti. Hal böyleyken koalisyonun uyumlu çalışmak noktasında sıkıntılar yaşama ihtimalinin hiç de küçük olmadığını belirtebiliriz.

Bu durum İsrailli muhalif siyasetçilerin de koalisyon kurulması sürecinde enteresan ifadelerle üzerinde durdukları bir husus. Şöyle ki; Smotrich'in Maliye Bakanı olma ihtimali başından beri dillendiriliyordu. Buna mukabil Yisrael Beiteinu (İsrail Bizim Evimiz) Partisi Başkanı Avigdor Liberman, "Smotrich Maliye Bakanı olduğu anda Netanyahu'yu umursamayacak" açıklaması yaptı. Liberman, "Netanyahu'nun Haredilere Knesset Maliye Komitesi başkanlığını ve Smotrich'e Maliye Bakanlığını vermesi için bir Şii intihar bombacısı olması lazım" vurgulamasında da bulundu. Liberman'ın partisinin milletvekillerinden Yulia Malinovsky de 9 Kasım'da, "Bibi, Ben-Gvir ve Smotrich'ten kurtulmaya çalışıyor" yorumu yaptı. Bu durum koalisyon ortaklarından Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi'nin de dikkatini çekti ve 18 Kasım'da açıktan açığa Likud'un aklını başına devşirip Smotrich'siz hükümet kurulmayacağını anlaması gerektiği ikazı yaptılar. Önceki hükümetin bakanlarından Ze'ev Elkin ise, koalisyonun 2-3 yıl kadar gidebileceği ve sonunda Ben-Gvir'in onu yıkacağı tahmininde bulundu. Kısacası koalisyonu oluşturan partiler "sağ parti" sınıfında buluşsalar da ters düştükleri hususların mevcudiyeti ve mesafeli gruplar olmaları ile biliniyorlar. Dolayısıyla, birçok kimsenin de beklediği üzere, çalışmaları sırasında hükümetin ömrünü kısaltabilecek çatışmalar yaşamaları gayet muhtemeldir.