Köyleri hatta su şebekelerini bile paylaştılar... Kırgızistan ile Tacikistan arasında yeni dönem

Kırgızistan Milli Güvenlik Devlet Komitesi Başkanı ve Kırgızistan ile Tacikistan Arasındaki Sınır Belirleme Hükümet Heyetleri Eş Başkanı Kamçıbek Taşiyev, Kırgızistan-Tacikistan sınırının belirlenmesine ilişkin nihai belgeleri, kabul edilmesi için meclise sundu.

Onaya sunulan belgeler arasında "Kırgızistan Cumhuriyeti ile Tacikistan Cumhuriyeti Arasında Kırgız-Tacik Devlet Sınırına İlişkin Anlaşma Taslağı", "Karayolları Kavşağının Düzenlenmesi ve Kullanımı, Otoyolların İnşası ve Kullanımı Hakkında Anlaşma Taslağı" ve "Kırgızistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu ile Tacikistan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Su ve Enerji Tesislerine Erişimin Sağlanmasına İlişkin Anlaşma Taslağı" yer aldı.

Söz konusu belgeleri görüşmek için Uluslararası İlişkiler, Savunma, Güvenlik ve Göç Komitesi; Yakıt ve Enerji Kompleksi, Yer Altı Kullanımı ve Endüstriyel Politika Komitesi; Anayasa Mevzuatı, Devlet Yapısı, Yargı, Hukuk Meseleleri, Meclis İç Tüzük Komitesi; Tarım Politikası, Su Kaynakları, Ekoloji ve Bölgesel Kalkınma Komitesi; Hukuk ve Düzen, Suçla ve Yolsuzlukla Mücadele Komitesi ile Ulaştırma, İletişim, Mimarlık ve İnşaat Komitesi ortak toplantı yaptı.

- GÖRÜŞMELERDE 486,94 KİLOMETRELİK SINIR BELİRLENDİ

İlgili komitelerin ortak toplantısında konuşan Taşiyev, Kırgızistan ile Tacikistan arasında 1006,84 kilometre uzunluğunda bir sınır bulunduğunu; bunun 519,9 kilometresinin 2011 yılı öncesinde belirlenmiş olduğunu, geriye kalan 486,94 kilometrelik sınırın ise son üç yılda belirlendiğini söyledi.

Kırgızistan ve Tacikistan arasındaki sınır belirleme hükümet heyetlerinin çalışmalarına Aralık 2022 yılında başladığını hatırlatan Taşiyev, geçen süre zarfında yapılan görüşmelerde toplam 156 protokolün imzalandığını aktardı.

Taşiyev, Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki tartışmalı sınır konulu görüşmelerinin gizlilik kuralı çerçevesinde yapıldığını anımsatarak "Bugünden itibaren gizlilik kuralını kaldırıyoruz ve kamuoyuyla paylaşıyoruz. Açık ve şeffaf ele alacağız. Milletvekilleri görüşlerini açıkça dile getirsinler çünkü biz uzlaştık, imzaladık. Meclisin ilgili komitelerinde belgeler kabul edilirse, cumhurbaşkanlarımız imzasını atarsa biz bir kez daha meclisin onayına sunacağız. Meclisin onayını aldıktan sonra cumhurbaşkanlarımız son imzasını attıktan sonra iki ülke arasında anlaşma yapılmış sayılacak." ifadelerini kullandı.

- BÖLGEDE ARAZİ VE SU ŞEBEKESİ PAYLAŞIMI YAPILDI

Taşiyev, Kırgızistan'ın Batken Bölgesi'ne bağlı Leylek ilçesinin sınırı belirlenirken Tacikistan'ın, Kayragaç bölgesinin 155 hektarı ile Kayragaç anklavındaki 35 hektarlık araziyi Kırgız tarafına devrettiğini, Kırgızistan'ın ise Saada parselinin 21 hektarını, Razzakov parselinin 23,5 hektarını, Selkan parselinin 4 hektarını, Maytı parselinin 7 hektarını, Proletarsk parselinin 12,5 hektarını, Ulak-Jay parselinin 15 hektarını, Ak-Arık parselinin 7 hektarını, Kara-Bak parselinin 65 hektarlık alanlarını Tacik tarafına verdiğini söyledi.

Hudjand-Arka-Kanibadam yolunun ortasından devlet sınırı geçtiğine dikkati çeken Taşiyev, "Tacik tarafına bu yolun tamamını ve Dostluk pazarının 3 hektarlık bölümünü yani toplam 12 hektarlık alanı devrettik. Bunun yerine iki katı büyüklüğünde Lakkon bölgesinde 25 hektar tarım arazisini aldık. Ayrıca, Tacik tarafına Lakkon bölgesinden 200 hektar devrettik, Kara-Bak bölgesinden 130 hektar, Lakkon'dan 70 hektar aldık." ifadesini kullandı.

Taşiyev, Kırgızistan'ın Batken Bölgesi'ndeki Ak-Su Nehri üzerinde kurulu Golovnoy su dağıtım şebekesindeki 3 kapaktan 1,5 kapağın Tacik tarafına verildiğini, bunun yerine diğer bölgelerden 750 hektarlık alan alındığını bildirdi.

- KÖYLER PAYLAŞILDI

Bölgedeki bütün petrol kuyularının da paylaşıldığını ifade eden Taşiyev, Dostluk köyü sakinlerinin 91 hektarlık arazisini, Mazait parselinin 8,3 hektarını, Kok-Terek köyünün 17,5 hektarını, Taş-Tumşuk köyünün 20,1 hektarını ve Daça parselinin 5 hektarını Tacik tarafına devrettiklerini, bunun yerine Tacikistan'ın İsfara İlçesine bağlı Somoniyon köyünün 18,4 hektarlık bölümünü, Dahmu parselinin 3,1 hektarlık bölümünü, Hoca-Aalo köyünün yarısını yani 21,5 hektarlık bölümünü, Govsuvar parselinin 2,7 hektarlık bölümünü, Min-Bulak parselinin 42 hektarlık bölümünü ve Lakkon parselinin 55 hektarlık bölümünü aldıklarını aktardı.

Taşiyev, Batken Bölgesi'ndeki Dostluk köyünün tamamen yeni inşa edilen evleriyle birlikte Tacikistan tarafına devredildiğini bildirerek "Dostluk köyünü tamamen verdik. Çünkü Dostluk köyü en uzak olanı. Bizim için ekonomik veya stratejik hiçbir faydası yok. Köydeki sınır karakolunu da verdik. 91 hektar verdik, 91 hektar aldık. Bunun yerine Tacikistan'ın Lakkon bölgesinde 30 hektar tarım arazisini aldık. Tacikistan'ın Kayragaç köyündeki sınır karakolunu aldık. Kara-Bak köyünden 30 hektar aldık. Biz Dostluk köyünü buraya taşıyacağız ve yeni evler kuracağız." dedi.

Tacik yerleşim bölgesi olan Voruh ile ilgili arazi değişimlerine de değinen Taşiyev, "Tacikistan tarafı 1991 yılından bu yana Voruh anklavında 19 bin hektar arazi kullanıyordu. Zorlu müzakerelerin ardından kendilerine 14,5 bin hektarlık alanı bıraktık. Ayrıca, onların talebi üzerine Voruh bölgesi çevresindeki 1000 hektarlık mera alanını Tacik tarafına devrettik. Bunun yerine Oş Bölgesi'ndeki Çon-Alay ilçesindeki Karagan-Sai bölgesinde 1000 hektar mera alanı aldık. Yine aynı bölgeden 300 hektarlık arazi aldık." diye konuştu.

- "DÖRT KÖŞE" YOL KISMI TARAFSIZ OLACAK

Taşiyev, tarafların bölgedeki Oş-Razzakov ve İsfana-Voruh kara yollarının kesiştiği 253,74 metrelik "Dört Köşe" kısmının tarafsız statüye sahip olacağını vurgulayarak "Dört Köşe'ye tarafsız statüsü verildi. Yol uzunluğu 10 metre olup her iki tarafında 15 metrelik güvenlik şeridi bulunmaktadır. 40 metre genişliğindeki yol ne Kırgızistan ne de Tacikistan'a aittir. Uluslararası anlaşmalarda böyle bir tarafsızlık durumu var. Her iki ülke de kazançlı çıkacak. Daha önce olduğu gibi bu alanı kimse engelleyemez. Böylece Dört Köşe sorunu çözülmüş oldu." ifadelerini kullandı.

Bölgedeki 20 metre uzunluğundaki köprünün Kırgız tarafında kaldığını kaydeden Taşiyev, tarafların 3 bin 425 metrelik uzunluğunda ve 40 metre genişliğindeki Daça-Kapçıgay-Hoca-Aalo-Voruh yolunun ve 3 bin 241 metrelik uzunluğunda ve 40 metre yolunun genişliğinde Min-Oruk-Samarkandek-Oriyena-Şuriston yolların inşaatı ve kullanımı konusunda anlaşmaya vardığını söyledi.

Komitelerin ortak toplantısında, Kırgızistan-Tacikistan arasında sınır konusunda iki ülke hükümetlerince varılan nihai belgeler kabul edildi.

İki ülke arasındaki sınır anlaşmazlığı sorunu, 4 Aralık 2024'te çözüme kavuşturulmuş, nihai belgeler Kırgızistan Cumhurbaşkanlığı Kongre Merkezi'nde, iki ülke sınır belirleme hükümet heyetleri eş başkanları, Kırgızistan Milli Güvenlik Devlet Komitesi Başkanı Kamçıbek Taşiyev ve Tacikistan Milli Güvenlik Devlet Komitesi Başkanı Saymumin Yatimov tarafından 21 Şubat'ta imzalanmıştı.