Balkanlarda kriz kapıda! Vucic Dodik'e destek için Bosna Hersek'e gitti

Mahkemenin kararını "utanç verici" olarak nitelendiren Vucic, Sırbistan Ulusal Güvenlik Konseyi'ni acil toplantıya çağırdıktan sonra Bosna Hersek'in Banja Luka şehrine geçti. Burada yaptığı açıklamada, "Millet olarak yaşam alanlarımızı koruyacağız. Bu karar yasa dışı ve antidemokratiktir. RS'yi yıkmayı ve Sırp halkının konumunu zayıflatmayı amaçlıyor" ifadelerini kullandı. Vucic, RS'de alınacak her kararın arkasında olacaklarını vurgulayarak, "Bugün tüm Sırp halkı için zor bir gün" dedi.

Dodik ise Vucic ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, barışın öncelikleri olduğunu ancak devletin yargı ve güvenlik kurumlarının faaliyetlerini RS'de yasaklayacaklarını söyledi. Mahkeme kararını "büyük bir hata" olarak nitelendiren Dodik, "Sizin hayal ettiğiniz gibi bir Bosna Hersek artık yok. Anayasal çerçevede bir Bosna Hersek sunuyoruz ve bunu kabul etmeniz için çok kısa bir zamanınız var" diye konuştu.

ULUSLARARASI TEPKİLER

AB'nin Bosna Hersek Özel Temsilcisi Luigi Soreca, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, anayasal düzen, egemenlik ve toprak bütünlüğüne yönelik tehditlerin kimseye fayda sağlamayacağını belirterek, Bosna Hersek vatandaşlarının istikrar ve refahı hak ettiğini vurguladı. "Bunun en iyi garantisi, AB'ye entegrasyon sürecinin devam etmesidir" diyen Soreca, siyasi aktörlerin vatandaşların yararı için ortak bir zemin bulmaları gerektiğini ifade etti.

"TEMYİZ SÜRECİNİ GÖRMEK GEREKİYOR"

Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Dodik'e destek verdiğini belirterek, demokratik yollarla seçilmiş bir lidere yönelik mahkeme kararını üzücü bulduğunu ve Balkanlar'da istikrarın korunması gerektiğini söyledi. Hırvatistan Başbakanı Andrej Plenkovic ise mahkeme kararının hukuki süreçleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Kararın temyiz edildikten sonra nasıl şekilleneceğinin önemli olduğunu vurgulayan Plenkovic, "Bu kararın hemen yürürlüğe girecek bir etkisi yok. Temyiz sürecini görmek gerekiyor" dedi.

DODİK NE İLE SUÇLANIYOR?

Milorad Dodik'in Bosna Hersek Mahkemesi tarafından bir yıl hapis ve altı yıl siyasi yasak cezasına çarptırılmasının temel nedeni, Yüksek Temsilcilik Ofisi (OHR) kararlarına uymamak. Peki, bu süreç nasıl başladı ve Dodik neden suçlu bulundu? Bosna Hersek'te Dayton Barış Anlaşması ile kurulan Yüksek Temsilcilik Ofisi (OHR), ülkenin toprak bütünlüğünü ve anayasal düzenini korumak amacıyla geniş yetkilere sahip. Yüksek Temsilci, Bosna Hersek'te alınan siyasi kararları veto etme, yetkilileri görevden alma ve yasalar çıkarma yetkisine sahip.

Ancak Bosna Hersek'te iki entite bulunuyor: Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti (Republika Srpska - RS). RS yönetimi, özellikle Milorad Dodik'in başkanlığında OHR'nin yetkilerini tanımamak ve RS'nin bağımsızlığını artırmak yönünde adımlar atıyor.

KRİZ 2023'TE ÇIKTI

Haziran 2023'te, RS Ulusal Meclisi (NSRS), Yüksek Temsilci Christian Schmidt'in aldığı kararların RS Resmi Gazetesi'nde yayımlanmamasına yönelik bir yasa çıkardı. Bu yasa, Schmidt'in aldığı kararları geçersiz kılmayı ve RS içinde uygulanamaz hale getirmeyi amaçlıyordu. Ancak Yüksek Temsilci Schmidt, NSRS'nin aldığı bu kararı iptal ettiğini ve yürürlüğe girmeyeceğini duyurdu. Buna rağmen, RS yönetimi ve Resmi Gazete yetkilileri Schmidt'in açıklamalarını dikkate almayarak kararı uygulamaya devam etti.

BİR YIL CEZA VE ALTI AY SİYASİ YASAK

Schmidt'in kararlarını tanımayan RS yönetimi, OHR'nin yetkisini tanımamak ve uygulamamakla suçlandı. Bunun üzerine, RS Başkanı Milorad Dodik ve RS Resmi Gazete Müdürü Milos Lukic hakkında Bosna Hersek Mahkemesi'nde dava açıldı. Mahkeme sürecinde, Dodik'in OHR'ye karşı doğrudan hareket ettiği ve anayasal düzene karşı geldiği belirtilerek, "Yüksek Temsilcilik Ofisi'nin yetkilerine saygı göstermemek" suçlamasıyla yargılandı. Savcılık, Dodik'in OHR kararlarını uygulamamasıyla Bosna Hersek'in hukuki ve anayasal düzenine zarar verdiğini ileri sürdü. Bosna Hersek Mahkemesi, Dodik'i suçlu bularak bir yıl hapis ve altı yıl boyunca siyasi yasak cezası verdi.