16 Nisan’da aziz milletimiz EVET diyerek hükümet sisteminin değişimine onay verdi. Fark yaklaşık 3 puan… Bu çok net bir sonuç ve tarihi bir başarı…
Elbette bu bir genel seçim değildi ve sonuçları partilerin oyları üzerinden okumak doğru olmaz. Cumhurbaşkanımız Erdoğan yüzde 52 ile seçildi ve anketlere göre şu anki destek oranı çok daha yukarılara tırmanmış durumda. AK Parti’nin oyu da 50’nin üzerinde görünüyor. Oylanan bir anayasa değişikliğiydi ve partilerin EVET-hayır ittifakları partilerin oy toplamlarının ötesinde bir tercihi ifade ediyor. Bu gerçekleri bilerek sandıktan çıkan sonucu yorumladığımızda AK Parti’nin 1 Kasım oylarına göre EVET’in Türkiye genelinde şehirlerin büyük bir kısmında daha yüksek oranlara ulaştığı söylenebilir. Bunda elbette diğer partilerden gelen oyların etkisi var. AK Parti’nin 1 Kasım oyuyla kıyasladığımızda sadece beş şehirde EVET oranının 1 puan civarında geride olduğunu görüyoruz.
MHP etkisi
Hayır’ın önde çıktığı ancak AK Parti’nin 1 Kasım oyunun üzerinde EVET çıkan şehirler çoğunluğu oluşturuyor. Örneğin Adana’da AK Parti yüzde 36 almıştı, EVET yüzde 42 çıktı; Mersin’de AK Parti yüzde 31 almıştı, EVET yüzde 36 çıktı, Erzincan’da AK Parti yüzde 57 almıştı, EVET yüzde 61 çıktı, Hatay’da AK Parti yüzde 43 almıştı, EVET yüzde 45 çıktı. Bu şekilde şehirlerin büyük çoğunluğunda 1-5 puan arasında AK Parti’nin 1 Kasım oylarının üzerinde EVET çıktığını görüyoruz. Bu oran iki partinin 1 Kasım oylarının toplamıyla kıyaslandığında elbette birebir artışı yansıtmıyor, ancak Türkiye genelinde kaydadeğer bir artış olduğunu da söylemek durumundayız. Ülkücü camia Sayın Bahçeli’nin çağrısına olumlu karşılık vermiştir.
HDP’nin çöküşü
Halkoylamasında HDP’nin ciddi bir erime içine girdiği söylenebilir. AK Parti Kürt seçmenin ağırlıkta olduğu şehirlerde ciddi oran artışlarıyla EVET çıkardı. 1 Kasım AK Parti oylarıyla kıyaslandığında EVET’lerdeki artış Hakkari’de20 puan, Şırnak ve Muş’ta 17 puan, Ağrı’da 16 puan, Mardin’de 13 puan, Diyarbakır’da 11 puan, Bingöl ve Batman’da 8 puan, Şanlıurfa’da 6 puan…
AK Parti bu şehirlerde başka partilerle yakınlaşmasından dolayı değil, HDP’nin oy kaybetmesinden dolayı daha yüksek EVET oranına ulaştı. Yani HDP ciddi şekilde erozyon yaşadı. HDP oyu Hakkari’de 84 idi Hayır yüzde 67 çıktı. Diğer şehirlerdeki HDP oyu ile Hayır’ı kıyasladığımızda bu çöküş daha net ortaya çıkıyor: Şırnak yüzde 86’dan yüzde 72’ye, Muş 62’den yüzde 49’a, Ağrı yüzde 68’den yüzde 57’ye, Bitlis yüzde 50’den yüzde 41’e, Van yüzde 66’dan yüzde 57’ye, Mardin yüzde 68’den yüzde 59’a, Siirt yüzde 58’den yüzde 51’e, Diyarbakır yüzde 73’den yüzde 68’e, Batman yüzde 68’den yüzde 63’e geriledi.
HDP bölgede CHP ile işbirliği yapmasına rağmen kendi oyunun çok gerisinde Hayır oranlarına ulaştı. Bu tablo PKK’nın tehditlerinin seçmende sökmediğini, hatta ters etki yaptığını gösteriyor. EVET oylarındaki patlama sadece bölgedeki güvenlik ortamındaki rahatlama ile izah edilemez. Hem saha hem sandık güvenliği açısından devletin aldığı tedbirler elbette seçmenin rahatlamasına sebep olmuştur. Amaoylardaki dramatik yön değiştirmenin asıl sebebi HDP siyasetinin ve PKK eylemlerinin bölge halkında tepkiye dönüşmesidir. Milletvekillerinin önemli bir kısma tutuklanan, belediye başkanlarının çoğunluğu görevden alınan bir parti halktan destek bulamıyorsa büyük bir güven sarsılması içine girmiş demektir. İllegalite, hukuksuzluk, teröre açık destek gibi demokratik siyaseti zehirleyen eylem ve davranışları halk benimsemediğini ortaya koymuştur. HDP/PKK çizgisi 16 Nisan’da önemli bir sarsıntı geçirmiştir.
Üç büyük şehir
İstanbul, Ankara ve İzmir’de hayır’ın önde çıkması, bu şehirlerde AK Parti’nin erime yaşadığı şeklinde yorumlanamaz. AK Parti İstanbul’da 1 Kasım’da 48.75 oy almıştı, 16 Nisan’da EVET oranı yüzde 48.66 oldu. Ankara oyları da 1 Kasım’da yüzde 48.80 iken EVET yüzde 48.85 çıktı. İzmir’de ise AK Parti’nin oyu yüzde 31.03 idi, EVET yüzde 31.20 çıktı. Bu oranlara bakıldığında AK Parti üç büyük şehirde kendi oy bandını korumuş ancak EVET çıkaracak bir sonuca ulaşamamıştır. Elbette sonuçlar tüm boyutlarıyla analiz edilecek ve ciddi bir siyasi okumaya tabi tutulacaktır.
Referandumda ne AK Parti oylandı, ne de Cumhurbaşkanımız Erdoğan, ama onlara duyulan güvenle milletimiz EVET diyerek anayasa değişikliğine onay verdi.
Bu büyük bir başarıdır ve milletimiz tarihin akışını değiştirecek bir demokratik müdahalede bulunmuştur.
