Son yıllarda çoğunlukla part time çalışma olarak bilinen esnek çalışma biçimleri yaygınlaşmaya başladı. Başta doğum sonrası part time çalışma olmak üzere mevzuatımızda bir takım yeni uygulamalar part time çalışmayı yaygınlaştırıyor. Yine son dönemlerde yapılan uzaktan çalışmayla ilgili düzenleme de yasalaşarak çalışma hayatında yerini aldı. Biz de bugün daha yaygın hale gelen part time çalışmayı hem işveren hem de çalışanlar yönünden ele alalım istedik.
İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir. Önemli ölçüde daha az belirlenme hali ise, Çalışma Süreleri Yönetmeliğinde tanımlanmıştır. Buna göre, işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisine kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır.
Hakları nasıl ödenecek?
Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan kişi için ayrımı haklı kılan bir neden olmadıkça, tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışanın ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal kişiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir. Emsal çalışan, işyerinde aynı veya benzeri işte tam süreli çalıştırılan kişidir.
Tam süreli çalışan istihdamında önce kendi kısmi sürelileri gelir
İşçilerin, niteliklerine uygun açık yer bulunduğunda kısmî süreliden tam süreliye veya tam süreliden kısmî süreliye geçirilme istekleri işverence dikkate alınır ve boş yerler zamanında duyurulur.
Fazla çalışabilir mi?
Mevzuatımıza göre, haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. 45 saati aşan süre ise fazla çalışmadır. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler fazla çalışma yapamaz. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilere fazla sürelerle çalışma da yaptırılamaz.
Hafta tatili ücreti
Kısmi süreli çalışanlara, hafta tatili ücretinin ödenip ödenmemesi uzun bir dönem tartışmaya sebep oldu. Yargıtay, haftalık tam çalışmanın hafta tatili ücreti kazanmak için gerekli olduğunu değerlendirmekte ise de İş Teftiş Kurulu, haftanın tüm çalışma günlerinde çalışan bir kısmi süreli çalışanın, kıst olarak hafta tatili ücretine hak kazanacağını belirtmektedir. Mevzuatımızda açıkça hüküm yer almamakla birlikte, Yargıtay bir kararında ‘4857 sayılı İş Kanunu’nun 13. maddesi kapsamında kısmi süreli olarak değerlendirilmelidir. İş Kanunu’nun 27. maddesinde iş arama izninin günde 2 saatten az olamayacağı hükmü tam süreli çalışanlar için. Bu durumda günlük iş arama süresi de kısmi süreye göre belirlenmeli. Günde 4 saat çalışan işçinin bunun yarısı kadar süreyi iş arama izni olarak kullanması doğru olmaz. İşçinin günde 4 saat dışında çalışmadığı anlaşılmakla, iş arama süresi kısmi çalışma süresine göre oranlanarak belirlenmeli’ denilmesi suretiyle kıst hesabın önünü açtı. Bu durumda, kısmi süreli çalışanlara, süt izni ve yeni iş arama izni, orantılanarak verilecektir.
