Klinik pratiğimde obsesif kişilik özelliklerinin kişilerin bireysel hayatlarına, çocuk yetiştirmelerine, eş ilişkilerine, iş hayatlarına etkisi üzerine tekrar tekrar gözlemlerim oluyor. Bu kişilik örüntüsünün bir kişiyi olumlu ve olumsuz olarak belirleme gücüne her seferinde hayret duygusu yaşıyorum. Diğer kişilik örüntülerinin aksine aşırı uçta olmadığı zaman hem olumlu hem de olumsuz etkilerde bulunuyor.
Obsesif kişilik örüntüsü; mükemmeliyetçilik, aşırı sorumluluk hissi, ahlakta aşırı ve sert tutum, ayrıntıcılık, aşırı çalışma düşkünlüğü, aşırı vicdanlılık, esnek olamama, parayı harcamada eli sıkı olma, inatçılık gibi özelliklere sahip olmayı gösterir. Bu özelliklere sahip olma hafif bir halden aşırı hale kadar değişebilir. Hafif formlar kişiye ve ilişkilerine zarar verirken olumlu özellikler de katarken, aşırı formları kişiye ve çevresine açıkça zarar verir, kişinin fonksiyonlarını bozar.
İç dünyaya etkisi
Obsesif kişilik özellikleri bir yandan kişide tutarlılık ve haklılık duygusu oluşturduğu için kişi kendisiyle gizli bir gurur yaşar. Öbür taraftan bu kişilik özelliklerine sahip kişiler hayat şartları ile baş edemediklerinde kolaylıkla depresif bir ruh haline girebilirler. Çünkü her şeyi mükemmel yürütmek, her şeyi dert edinmek, her şeyden kendini sorumlu tutmak, aşırı çalışmak gibi özellikler hayatla bağdaşmaz. Bu kadar yük kaldırılamaz. Kişi eninde sonunda kendisinin algıladığı ve dizayn ettiği hayat biçiminin altında zorlanır hatta bir dönem ezilir.
Çocuk yetiştirmeye etkisi
Obsesif kişilik örüntüsü olan kişiler çocuk yetiştirmede aşırı mükemmeliyetçi ve katı kuralcı olmak eğilimindedirler. Halbuki çocuk demek hareket, dağınıklık ve hata yapmak demektir. Bu kişilik örüntüsüne sahip olanlar çocukları için saçlarını süpürge ederken onları da hiza da durmaya zorlarlar. Bu katı disiplin eğilimi çocuğun kısıtlanmasına ve zorlanmasına sebep olabilir.
Eş ilişkilerine etkisi
Obsesif kişilik örüntüsüne sahip kişiler kendileri gibi bir eş isteme eğilimindedirler. Eşleri de her şeyi yerli yerinde, tam sorumlulukla yapmalarını beklerler. Kişilik özellikleri açısından kendilerinin diğer ucunda olan bir kişi ile evlenmişlerse sürekli bir eleştiri ve memnuniyetsizlik içinde olabilirler. Eşleri onlara kolaylıkla sorumsuz, düzensiz, özensiz hatta ilkesiz gelebilir. Eşin yaptığı hataları unutmama ve zihinlerinde canlı tutma eğilimindedirler. Bu sert değerlendirmeler duygusal uzaklaşmaya ve gündelik hayatta da çatışmaya dönüşebilir. Tüm bu sebeplerle eş terapilerinde obsesif kişilik örüntüsü sık görülür.
İş hayatına etkisi
Obsesif kişilik örüntüsü olanlar işlerinde çok çalışmaya ve başkalarını da çok çalışmasını beklemeye eğilimlidirler. İşleri mükemmel yapmaya eğilimlerinden dolayı iş bitirme zamanları uzun olabilir. İşe düşkünlüklerinden dolayı işler onlarda yığılmaya başlar. Ekip çalışmalarında kaytarma eğilimlerine karşı öfkeli ve sert olurlar. Bu da iş arkadaşları ile çatışmaya sebep olabilir.
Hafif obsesif özelliklerin avantajları
Hafif veya ılımlı obsesif özellikler ise kişiye birçok avantaj sağlayabilir. İşini iyi yapmak, çalışmaya yönelik pozitif dürtü, eş ve çocukları korumaya düşkünlük, tutumluluk, hizmet etmeye eğilim, dürüstlük gibi olumlu özelliklere sebep olabilir. Ayrıca obsesif kişilik örüntüsünü kişinin farkındalığı, değişim talebi ve psikoterapi etkisiyle daha ılımlı hale getirmek mümkündür.
