"Halkla hiçbir zaman ilintisi olmayan bir kuruluştur CHP." (Kemal Tahir) Bunun en çarpıcı örneklerinden biriyse Serbest Fırka olayıdır. Bu olay anlaşılmadan bugünlere nasıl geldiğimizi kestirmek mümkün değildir. Atatürk en yakın dostlarından Fethi (Okyar) Bey'den CHP'ye muhalefet edecek bir siyasi parti kurmasını ister. Halkın CHP'den "yaka silkmeye başladığını anlamış, TBMM'de muhalefet edecek bir oluşumun kurulması görevini arkadaşına vermiştir." İnönü ve CHP'nin önde gelenleri bu fikre karşıdır. Cumhuriyet Gazetesi sahibi Yunus Nadi Bey hemen bir yazı döşenir ve CHP'ye muhalefetin cumhuriyete, devrimlere ve sonunda Atatürk'e karşı bir eylem olduğunu açıkça belirtir. Serbest Fırka'ya daha ilk günden giren Ağaoğlu Ahmet Bey bu yazıyı görünce acı acı güler ve "işte oyun başlıyor" diye mırıldanır. Yunus Nadi'nin Atatürk'ten izinsiz böyle bir yazı yazması mümkün müdür? Değildir elbet. Ancak Atatürk, TBMM'deözgürlük havası olmadığını, serbestçe konuşmaya izin verilmediğinibilmektedir. Yurdu gezen arkadaşlarından milletin CHP'den bıktığını, doğru ya da yanlış, başlarına gelen her olumsuzluktan bu partiyi suçladığını öğrenmiştir. Serbest Fırka'nın kurulmasıyla halk akın akın bu partiye kaydını yaptırmaktadır. CHP merkezleri bomboş dururken Serbest Fırka binalarının önü ana baba günüdür!
Ağaoğlu Ahmet Bey Atatürk'e, hiç çekinmeden "bugün fırkamızda Terrakiperver ilericiler, muhafazakârlar ve geçmişi arayanlar var. Bildiğiniz gibi, bunlar aynı fırka bayrağı altında yan yanalar. Bunlara kürsüden özgürce konuşma izni verilmeli efendim" der.
Atatürk gülümseyerek, "bu fikir benim de aklıma geldi ama o engel oldu",diyerek İsmet Paşa'yı gösterir eliyle: "Ahmet Bey ben yeni fırkaya elli altmış, belki de daha fazla mebus ayıracağım Kütahya mebusu Nuri'yi (Nuri Conker) Genel Sekreter olarak size veriyorum. Tamam mı Nuri?"
"Emredersiniz".
Yeni partinin 11 maddeden oluşan programını Ağaoğlu Ahmet Bey hazırlar, Fethi Bey'in onayından sonra yayınlayacaktır. Program CHP'nin anti-tezidir. Birinci maddesi cumhuriyetçilik, milliyetçilik, laiklik esaslarına bağlı kalınacak der.
İkinci madde vergilerin hafifletilmesi ve vergi toplamadaki yolsuzlukları ortadan kaldırılmasını içermektedir. Üçüncü madde: "Devlet gelirleri verimli yerlere harcanacak, büyük yatırımlar salt bir kuşağa yüklenmeyecek, devlet harcamaları çar çur edilmeyecek." Dördüncü madde ülkeye yabancı sermaye girmesini kolaylaştıracak önlemleri sıralarken beşinci madde özel girişimin devlet müdahelesinden kurtarılacağını söyler. Programın altıncı maddesi tefeciler ve aşırı karla mal satanlarla nasıl savaşılacağını anlatırken yedinci madde ihracatın teşvik edilmesini, özel girişimcinin sanayide yer alması için gerekli önlemleri sıralar. Sekizinci madde vatandaşın devlet dairelerindeki işlerinin kolaylaştırılacağını söyler, rüşvetle mücadeleyi vurgular. Dokuzuncu madde mahkemelerin hızlı çalışacağını söz verir, onuncu maddeyse dış siyasette komşularla iyi geçinileceği vurgulanır ayrıntılarıyla. On birinci madde kadınlara oy hakkı verilmesini, seçimlerin tek dereceli olacağını belirtir. CHP'lileri çileden çıkaran Serbest Fırka'nın programı bu kadardır işte!
Ancak "durup dururken bu Serbest Fırkanın neden ve nasıl ortaya çıktığı" yolunda kuşkular artmaktadır her geçen gün. İzmir'de yapılan açık hava toplantısında halk CHP il binasına yürümüş, İsmet Paşa'nın resimleri yırtılmış, hatta binaya kurşun sıkanlar bile olmuştur. CHP karşı miting düzenlemeye kalkmışsa da araç ve insan bulamamış. Fethi Bey'in ertesi gün meydanlardan halka konuşması engellenmek istenmişse de Atatürk müdahale ederek Valiye emretmiş, konuşmanın yapılması için her türlü önlemin alınmasını istemiş. Olaylar artarak devam eder ve sonunda Fethi Bey partiyi kapatmak zorunda kalır. Ve başta İnönü, bütün CHP'liler rahat bir soluk alır! (Kemal TahirTarih Notları)
