İran Nükleer Anlaşması üzerinde kopan fırtına, Ortadoğu ve dünyadaki nüfuz alanları üzerindeki mücadelenin küçük bir yansımasıdır. İran’ın nükleer silaha sahip olması ya da olmaması, Ortadoğu’nun petrol ve doğalgaz kaynakları üzerinde süren çatışmanın bir parçasıdır.

İran Nükleer Anlaşmasına eski emperyal güçler İngiltere ve Fransa, AB patronu Almanya, Çin ve Rusya katılarak, Ortadoğu’da çoklu paylaşım ve karar verme modelini başlattılar. Bu, Trump öncesi dünyanın modeliydi. Şimdi Donald Trump tek hakim güç olma ısrarıyla ve son bir çabayla makul ve sürdürülebilir olanı bıraktı, bu yapıyı yıkma ve zor kullanma yoluna saptı.

Donald Trump’ın çok dar çevredeki destekçileriyle başlattığı bu sürecin sonunu öngördüğünü sanmıyoruz. ABD Başkanı günlük-haftalık düşünüyor. Trump üzerindeki etkili güçler ise uzun vade hesapları yapmışlardır. Halen Trump’ın Ortadoğu, hatta dünya politikasında yanında sadece iki müttefiki var: İsrail ve Suudi Arabistan. İki müttefikin hesapları çok farklı... Bu süreçte nihai etki gücü Suudi Arabistan’da değil, İsrail’dedir.

İran’ın bu ittifaka karşı Rusya ve Çin’den başka çıkışı yok. Ancak İsrail’in ABD’den aldığı korumanın benzerini İran’ın Çin ya da Rusya’dan sağlaması zor... Yine de Rusya ve Çin, İran’ı korumaya çalışacaklardır. Anti-Trump hava yüzünden AB bile İran’a yakın durabilir. 

ABD içindeki bir grubun, bu krizi kullanarak yalnızca İran değil, ABD’nin Ortadoğu’da kaybettiği zemini yeniden kazanmak için ne kadar yıkıcı olursa olsun son bir çabaya girişmesi beklenmelidir. Hedefleri yalnızca İran’ı değil, Rusya’yı ve geldiği yerlerde Çin’i geriletmektir. 

Bu çaba asimetrik biçimde, silah dışı yollarla gelebilir. ABD son dönemde finansal sistem ve enerji piyasası üzerinden yıkıcı etki kullanmaya başladı.

ABD-İsrail-Suudi ittifakında Suudi’nin işlevi, petrol silahını kullanmaktır. Bu silah, arzın düşürülmesi ya da yükseltilmesi yoluyla fiyat belirleyerek ateşlenir. Doğalgaz, fiyat olarak petrolü izler. Petrol için strateji geliştirenler, doğalgazı, ayrı dosyada izlemekteler. 

Ortadoğu’daki siyasi-askeri gelişmelere bakarken, tamamlayıcısı olan petrole bakmak gerekiyor. Silahla yapılamayanı petrole bağımlı ekonomileri yükselterek ya da batırarak yapmak mümkün.