Ortadoğu’da besleyip büyütülen rejimlerin yarını garanti değil. Arap Ayaklanmasından beri 100 yıldır süren yanlışlar çölde gömülü.

Birinci Dünya Savaşı’nın bitişinin 100. yıldönümündeyiz, ama Ortadoğu’da 1. Dünya Savaşı hala sürüyor. Savaşın en yeni aşamasında ABD, stratejik değeri kuşkulu bir çabayla, bölgede İran karşıtı ittifak kurmaya çalışıyor. Bu ittifakın çekirdeğinde İsrail ve Suudi Arabistan var. Arap NATO’su diye anılan ittifak, Suudi öncülüğünde 6 Körfez ülkesi, Mısır ve  Ürdün’den oluşacaktı. Perde gerisinde de İsrail duracaktı. 

Son 70 yılın Ortadoğu tarihi, Kağıttan Kaplan statüsünde çok sayıda ittifakla geçmiştir. Bu son deneme de sığ sularda karaya oturmak üzereydi. Son durumda Cemal Kaşıkçı suikasti, ittifakı dağıttı. En basitinden, kendisini ittifak başkanı gören Suudi Veliaht Prensi’nin, değil askeri, protokol görevleri bile yapamayacağı anlaşıldı. Mesela bu ara ABD kamuoyu tepkisi nedeniyle Washington’a gidemiyor. Washington’a gitmeden de NATO olunmuyor. 

Kaşıkçı soruşturma sonuçları Ortadoğu’yu sarsacak boyut taşıyor. İran derken, Suudi rejim değişikliği gündemde.

Suudi’de veliaht değişikliğinin, ülkenin ABD’ye sadakatinde değişiklik yapıp yapmayacağı konusunda ABD kurumları arasında görüş ayrılığı olduğu anlaşılıyor. 70 yıllık sadakate, ABD ile çok derin ekonomik-askeri bağlara rağmen, ABD’nin Suud’dan emin olmaması, hayli çarpıcı. Mısır’da da Sisi’den emin değiller. İran’da Şah’tan emindiler, sonra neler oldu... Rejimlerin yüzde yüz kontrolü artık mümkün değil. Sadece kısmen, sınırlı sürede kontrol mümkün. Ancak yarının garanti olmaması, çok çarpıcı. Bu kadar yatırım yap, para harca, adam yetiştir... Sonra beceriksizlik sonucu bir gecede hepsi berbat olsun... Çekilir şey değil! 

Arap NATO’suna gelince... Bu Suud ile NATO olmayacağı anlaşılıyor. Katar’a haksız abluka, Körfez’deki uyumu zaten bozmuştu. İran konusunda Oman ve Kuveyt çok uca gidilmesini istemiyor. Ayrıca bu ülkeler, Suud baskısından bunalmış durumdalar. 

Her NATO’ya bir düşman lazım olduğu gibi, Arap NATO’sunun düşmanı da İran. Ancak bölgede doğrudan İran’a cephe alanlar, İsrail ile Suudi Arabistan. Bu iki ülke, kendi adlarına ABD’nin İran’a saldırması için hayli iştahlılar. İran’ın işgal edilemeyeceğini biliyorlar, ancak İran’ın sanayi ve nükleer altyapısının bombardımanla dağıtılması ve rejim değişikliği, esas plan. Böyle bir süreç sonucu İran’ın parçalara ayrılmasından, İsrail ve Suud memnun olacak. 

Bölgede yapılan yanlışlar, günümüz yanlışlarını tetikliyor. İngiltere’den Boris Johnson bu yorumlarda haklı: İsrail’in 1982 Lübnan işgali, Hizbullah’ı yarattı. ABD’nin 2003 Irak işgali İran önündeki seti kaldırdı. Suudi Arabistan’ın 2015 Yemen saldırısı, İran’ın Yemen etkisini artırdı. Suriye’de çok şikayet edilen İran etkisi, Batının Suriye’deki kaypaklıklarının sonucudur. 

Şimdi Kaşıkçı cinayeti, bölgede yeni sarsıntılar tetikliyor. Bu deprem, belki ertelenir, ama mutlaka gelir. Peki Arap NATO’su? Askeri ittifakların tek dayanağı vardır: ‘Birimiz hepimiz için, Hepimiz birimiz için’... Bu ilke, gerçek NATO’da bile işlemezken, çakma NATO’da hiç işlemez. Kağıttan Kaplan İran’ı ürkütmez. Ama İran’dan ürkenler daha fazla silah alır, belki daha çok söz dinler. Trump için de esas mesele budur. 

Arap Ayaklanmasının paslı kalıntıları