Amerikan Hayali: ABD’de basın özgürlüğü

Bizim ülkemizin insanlarının ne yazık ki aşamadığı bir kompleks var. O da insan haklarının Batı kültürü menşeli bir şey olması yanılgısı ve bunun karşısında duyduğu eziklik. Yıllardır kültür emperyalizminin kurbanı olan bizler bu mantıkla üretilmiş bir entelektüel sınıfın da baskısı altındayız. Bu hafta sinemalarda gösterilen The Post filmi bu konuları tartışmak için büyük fırsat. The Post, 1971 yılında 30 yıla yayılan ABD hükümetlerinin ve başkanlarının Vietnam savaşıyla ilgili halkına nasıl yalan söylediğini anlatan bir ifşanın hikayesi. Mart 1971’de New York Times muhabiri Neil Sheehan, çok gizli, hükümetin sırlarını ortaya döken 7000 sayfalık bir raporu ele geçirdi. O zamanki ABD Savunma Bakanı Robert McNamara’nın emriyle aslen 1967’de hazırlanan belgenin “ABD’nin Vietnam’daki Karar Verişinin Tarihi, 1945-66” gibi alelade bir başlığı vardı. Neil Sheenan gazetesi New York Times’ta belgeleri yayınladı. Bunun üzerine Başkan Nixon ve Beyaz Saray haberin durdurulması için mahkeme kararı çıkarttırdı. Washington Post’un sahibi Katharine Graham ve genel yayın yönetmeni Ben Bradlee aynı belgeleri ele geçirip yayına devam ettiler. Film bu riskli kararın verilmesi hikayesini ve daha sonra neler yaşandığını da kısaca anlatıyor. Çünkü bu olaydan sonra Watergate skandalı da patlıyor. Pentagon belgelerinin yayını sırasında yaşananlar Watergate’de basının elinin daha da güçlü olmasına sebep oluyor. Filmin görünen yüzü bu. Ve siz bu hikayenin Steven Spielberg versiyonunu seyrettiğinizde “Vay be adamlardaki basının gücüne bak” diyorsunuz. Peki biraz filmde üstü örtülü olarak verilen gerçekleri aralayalım, bakalım gerçekten basın özgürlüğü sayesinde mi bütün bunlar yaşandı. Herşeyden önce sürekli bize demokrasi meleği olarak yutturulan Kennedy hakkında konuşmak gerekiyor. Yayınlanan Pentagon belgelerinde aslında bütün hazırlıkların Kennedy sayesinde başladığını görüyoruz. Kennedy ve diğer başkanlar görevleri süresince halka yaptıkları bütün açıklamalarda Vietnam’da savaşa ne kadar karşı olduklarını söylerken CIA ve Pentagon’a bu savaşın hazırlıklarını yaptırmışlar. Bu hazırlıklar bizim anladığımız ordunun eğitimi artırmak falan değil. Vietnam’daki seçimlere müdahale etmek, oradaki muhalif isimlere suikast düzenlemek ve gayri kanuni bir dolu olay. Kısacası aslında Vietnam Savaşı öncesinde yaşananlarla bizim 15 Temmuz ve öncesinde yaşadıklarımızın benzerliği inanılmaz. Bütün bu hareket tarzı Kennedy’nin döneminde yaşanmış. Biraz tarih bilenler Kennedy’nin Domuzlar Körfezi saldırısını da hatırlarlar. Küba’ya kendi silahlandırdığı Kübalı göçmenleri saldırtmıştı. İşte ABD’nin demokrasi meleği ve bizim entelektüel sınıfında hiç tartışmadan, düşünmeden kabullendiği Kennedy’nin gerçek yüzü bu. Peki Pentagon belgeleri niye 1971’de yani Cumhuriyetçi ve insan hakları ihlali açısından kolay hedef olan Nixon döneminde patladı ve bütün fatura ona çıktı. Niye o belgelerde Kennedy’nin yaptıkları da ifşa olurken onun üstüne hiç gidilmedi? Washington Post’un genel yayın yönetmeni Ben Bradlee’nin Kennedy ile yakın dostluğu filmde de veriliyor aslında. Ama sadece filmin sonunda Bradlee “Yakın dostum Kennedy tarafından kandırılmışım” gibi küçük bir günah çıkarma dışında film Demokratlar açısından sus pus. Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise Kennedy ve Nixon tezatının yarattığı politik ortamın Obama ve Trump arasındaki ortam ile benzerliği. Hep aynı oyun aslında. İstermisiniz Obama döneminde yaşanan bütün pislikler Trump gibi kolay harcanacak bir ismin üzerinden skandallarla temizlensin. Ne kadar benzer değil mi? Gelelim filmde ve hatta filmin basın bülteninde bile söylenen ABD’deki basın özgürlüğü yalanına. ABD’de hele bir hükümet karşıtı haber yapında nasıl devlet güvenliğini riske attığınz için sizi hain diye hapislerde çürütüyorlar. Normal bir Müslüman ABD vatandaşının insan hakları o ülkede ne kadar var bakalım mı bir. Bence bakmayalım. Çünkü canımız yanar. Bu filmi bir de bu gözle izlemenizi tavsiye ederim.