Türkiye şartlarını sundu! Paris'in cevabı bekleniyor

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) yasadışı olarak Türk öğrenci alan yabancı okullara 'statü' şartlarını sundu. Yeni Türk öğrenci almamayı kabul eden Fransa, ara sınıflardaki öğrencilere ve okulların statüsüne ilişkin şartlara cevap verecek.

Akşam Gazetesi tartışma konusu olan yasadışı yabancı okullar ile yasal statüleri bulunan yabancı okullara dair bilinmesi gerekenleri derledi.

YASAL YABANCI OKULLAR: Türkiye'de 5 ülkenin 12 yabancı okulu var: Alman Lisesi, Amerikan Robert Lisesi, Avusturya Lisesi, 5 Fransız Lisesi (Notre Dame de Sion, Saint Benoit, Saint Joseph/İstanbul/İzmir, Saint Michel, Sainte Pulcherie) ve 2 İtalyan lisesi (Galileo Galilei ve İtalyan Lisesi) ve İtalyan Ana ve İlkokulu. Bu okullarda 6 bin 578 öğrenci eğitim görüyor.

KAPİTÜLASYONLA KURULDULAR: Yabacı okullar, Osmanlı Devleti döneminde çeşitli ülkelere verilen kapitülasyonlar sayesinde kurulan okulların devamı niteliğinde. Sayıları yüzleri bulan bu okullar Cumhuriyet'le birlikte kapatıldı, ancak Lozan Anlaşması çerçevesinde imzalanan mektuplarla 12'sine izin verildi. Mektupların geçerliliği 7 yıl olmasına rağmen (13 Ağustos 1931'e kadar) Türkiye'nin inisiyatifiyle bu okullar varlıklarını sürdürüyor, ancak bu statüde 13. bir okul açılamıyor. Dolasıyla MEB ile de bir sorunları yok. Rum, Ermeni ve Musevi 'azınlık okulları' ise doğrudan Lozan'da güvence altına aldığı için ayrı bir statüde ve MEB'e bağlı faaliyet gösteriyorlar.

YASADIŞI OKULLAR FARKLI: Bununla birlikte, sadece Türkiye'de görevli yabancı ülke vatandaşlarının çocuklarına hizmet verecek 'uluslararası okullar' da bulunuyor. Bu okullarda Türk vatandaşları eğitim göremiyor. Tartışma konusu olan okullar da bu şekilde kurulmuş, ancak daha sonra Türk vatandaşlarını da kabul etmeye başlamış okullar... En bilinenleri, İzmir'deki Alman Okulu/Deutsche Schule, Ankara'daki Fransız okulu Charles De Gaulle ve İstanbul'daki Fransız okulu Pierre Loti. Bunların sayısı da zaman içinde 12'ye ulaştı. Bu okulların Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında tanımı bulunmuyor.

2016'DA UYARILDILAR: 9 Aralık 2016'da yürürlüğe giren 6764 sayılı Kanun değişikliği ile izinsiz eğitim kurumlarına brüt asgari ücretin 20 katı para ve kapatma cezası öngörüldü ve bu okullara da "2017'den itibaren Türk öğrenci almamak gibi yasal sınırlarına çekilmeleri ya da ülkeleriyle eğitim işbirliği anlaşması yoluyla mütekabiliyet esasına dayalı olarak statülendirilmeleri" için görüşmelere başlandı.

TÜRKİYE HEP İYİ NİYET GÖSTERDİ: MEB ve Dışişleri'nin Fransız makamlarıyla sürdürdüğü görüşmelere rağmen, Fransız tarafının herhangi bir başvuruda bulunmaması üzerine, iki Fransız okulu Charles de Gaulle ve Pierre Loti'ye para cezası verilmesi ve kapatılması yeniden gündeme geldi. Dışişleri Bakanlığı, Fransa tarafı ile yeniden görüşmelere başlandı. MEB de, bu okullarda sadece yabancı uyruklu öğrencilerin kalması yönünde ilgili elçiliklere yazı gönderdi ve Türk vatandaşı öğrencilerin mağdur olmaması için de 2023-24 ders yılı sonuna kadar süre tanıdı. Yazıda ayrıca, bu okulların sadece kendi vatandaşlarının okuyabileceği 'uluslararası okul' statüsüne geçmek istemeleri halinde, Fransa'da da, mütekabiliyet esasına göre Türk soylu öğrenciler için eğitim kurumu açılmasına ilişkin görüşmelerin başlatılması istendi. Yazıda, aksi halde izinsiz okulların Anayasa ve yasalar gereği kapatılacağı belirtildi.

Ankara'daki Fransız lisesi Charles De Gaulle

MÜTEKABİLİYETİ KABUL ETMEDİLER: Ancak yeniden başlatılan müzakere sürecinde de Fransız tarafı bir ikili anlaşmaya yanaşmadı ve karşılıklı iyi niyetle okulların statülerinin kabul edilmesini, karşılığında da 'kendi kanunlarına' uygun olarak Fransa'da Türk okullarının açılabileceğini belirttiler. Bu talep, mütekabiliyet esasına dayanmaması nedeniyle kabul edilmedi.

'DİN DERSİ'Nİ ONLAR ÖNERDİ: Bu süreçte medyada Fransız tarafının görüşlerine dayalı, "MEB'in bu okullarda dini dersler koymaya çalıştığı" yönünde asılsız haberler yayınlandı. MEB kaynakları, iddia edilenin aksine, Fransız tarafının "milletlerarası bir anlaşma yapmayalım, Türk tarihi ve İslam dini ile ilgili dersler koyalım" tekliflerini getirdiğini ancak Bakanlık tarafından bu taleplerin hukuki gerekçelerle reddedildiğini belirttiler.

FRANSA SEÇİMLERİ BAHANE OLDU: Fransız tarafı, ülkelerindeki seçim sürecini de gerekçe göstererek milletlerarası bir anlaşma fırsatı bulunmadığını belirtince, temmuzun son haftası yeni bir görüşme planlandı. Bu görüşmeler sürerken, önce Almanya, ardından da Fransa büyükelçilikleri, okullara yeni Türk öğrenci alınmayacağını velilere duyurdular.

SON GÖRÜŞMEDE ŞARTLAR VERİLDİ

Temmuzun son haftası yapılan son görüşmede MEB, muhataplarına şu şartları sundu:

İlgili okulların (ilk, orta, lise) kademelerinin ilk sınıflarına yeni öğrenci alınmayacak.

Diğer sınıflardaki öğrencilerin mağdur olmaması için benzer eğitim veren okullara geçişleri üzerinde çalışılacak.

Buna mukabil, ikili anlaşma ile Fransa'daki Türk okullarında Türkçe ve tarih dersleri seçimi kolaylaştırılacak, tercih süresi 3 günle sınırlı olmayacak 30 güne çıkarılacak. Ders için 10 öğrencinin başvurması şartı 3 öğrenciye indirilecek. Türk öğretmen çalıştırılacak.

TÜRK ÖĞRENCİLER MAĞDUR EDİLMEYECEK

Bakanlık kaynakları, konunun ilgili ülkelerin atacakları adıma göre şekilleneceğini belirtti ve bu okulların ara sınıflarında okuyan Türk öğrencilerin mağdur edilmeyeceğini vurguladı. Çözümün, yeni eğitim-öğretim yılının başlayacağı eylülden önce sağlanması için Fransa ve Almanya taraflarından cevap bekleniyor.

İstanbul'daki Fransız lisesi Pierre Loti

'HÜLLE' YABANCI OKULLAR DA VAR

Türkiye'de yabancı okullar statüsünden 'devir' yoluyla çıkan başka okullar da bulunuyor. Üsküdar Amerikan, İzmir Amerikan ve Tarsus Amerikan Koleji gibi kuruluşları 1800'lere dayanan 3 lise de SEV Vakfı bünyesine alınarak yasal prosedüre geçti. Vakfın 'aynı eğitim geleneğinin devamı' olarak nitelediği lise ve öncesi kademelerde toplam 13 okulu bulunuyor. SEV Vakfı'nın kurucuları da, o dönem bir Amerikan Protestan misyonerlik örgütü olan American Board Komisyonu'na bağlı olarak kurulan Üsküdar, Mersin ve İzmir Amerikan okullarının mezunlarından oluşuyor.

DİĞER ÜLKELER UYUM ADIMI ATTI

Bakanlık kaynakları, Fransız tarafının, özellikle benzer durumda olduklarını belirttikleri Pakistan, Libya, Sudan ve Irak okullarını dile getirdikleri, ancak bu okulların MEB ile uyumlu düzenlemeleri ve mütekabiliyet esasına dayalı olarak kendi ülkelerindeki Türk okullarında gerekli uygulamaları başlattıklarını belirttiler. Edinilen bilgiye göre, MEB ayrıca ABD ve İngiltere vatandaşları için açılmış bazı okullarda da Türk vatandaşlarının eğitim gördüğüne dair bilgileri inceliyor.