Cezayir'de Anayasa Konseyi referandumu

Cezayir devlet televizyonundan açıklama yapan Anayasa Konseyi Başkanı Kemal Feniş, 1 Kasım'da düzenlenen referandumda seçmenlerin yüzde 66,8'inin Anayasa değişikliğine evet, yüzde 33,2'sinin hayır oyu kullandığını belirtti.

Anayasa değişikliği referandumuna katılımın yüzde 23,84 olduğunu söyleyen Feniş, referandum sonuçlarının Yüksek Seçim Kurumunun açıkladığı ön sonuçlarla uyuştuğunu dile getirdi.

Feniş ayrıca, referandumunun nezih ve şeffaf biçimde tamanlandığını ve Konseyin sonuçları onayladığını ifade etti.

Cezayir Cumhurbaşkanlığı, ordunun sınır ötesine çıkabilmesi, cumhurbaşkanlığı ile milletvekilliğine iki dönem sınırlaması, yargı ve yürütmede köklü değişiklikler içeren Anayasa değişiklik referandumunun düşük katılıma karşın "nezih ve şeffaf" biçimde tamamlandığını belirtmişti.

Cezayir'de Anayasa değişikliği süreci

Cezayir'de ordunun çağrılarıyla gidilen Aralık 2019'daki seçimlerle görev başına gelen Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun'un seçim kampanyasında öne çıkan vaatleri arasında "sistemdeki aksaklıkları giderecek" yeni bir Anayasa yer almıştı.

Tebbun, halefi Abdulaziz Buteflika'yı koltuğundan eden ülke içinde "Hirak" şeklinde isimlendirilen protesto hareketinin taleplerinin bu Anayasa ile karşılanacağını savunmuştu.

Çiçeği burnunda Cumhurbaşkanı, henüz seçildiği ayda yeni Anayasa taslağını hazırlamak üzere 15 hukuk uzmanından oluşan bir komiteyi görevlendirdi. Ancak dünyayı etkisi altına alan salgın Cezayir'i de vurdu. Anayasa çalışmaları tamamlansa da referandum yıl sonuna sarktı.

Taslakta dikkati çeken değişiklikler

Yeni Anayasa düzenlemesi, cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği için art arda veya ayrı zamanlarda iki dönemden fazla aday olunmasına müsade etmiyor. Yeni Anayasa'ya göre Cezayir'de cumhurbaşkanının hükümeti kurmak için görev verdiği başbakanın, meclisin üçte ikisinin onayını alması gerekiyor.

Ancak cumhurbaşkanının başbakanı görevden alma hakkının yanı sıra yargı konseyine başkanlık etmesi, yüksek bürokrasi, güvenlik otoriteleri ve yerel yöneticileri atamasına ilişkin maddeler "kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırı" olmakla eleştiriliyor.

Ordu ve yargıda önemli düzenlemeler

Yeni taslak Cezayir ordusuna önceki Anayasa'nın aksine, Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği ve Arap Birliği gibi uluslararası kuruluşların barış misyonlarına katılma, yani sınır dışına çıkma imkanı tanıyor.

Cezayir askerinin ülke dışına çıkabilmesi için ise meclisin üçte ikisinin onayı gerekiyor. Uzmanlar, bu adımda Cezayir'in sınır komşusu Libya'daki çatışma ortamının etkili olduğunu savunuyor.

Uluslararası anlaşmaların incelenmesi, seçim sonuçlarının teyidi ve çıkartılan yasaların anayasaya uygunluğunun tespiti gibi görevleri üstlenecek Anayasa Mahkemesinin kurulması da yeni taslakta yer buldu.

Yönetim savunuyor, muhalefetten itirazlar var

Seçilmesinin ardından orduda ve bürokrasideki kritik görevlerde hızla değişime giden Cumhurbaşkanı Tebbun ve yönetim kadrosu, Anayasa değişikliğini "yeni dönemin anahtarı" olarak tanımladı. Referandum kampanyasının sloganı olarak, "Kasım 1954: Bağımsızlık; Kasım 2020: Değişim" ifadeleri öne çıktı.

Buna karşın, Cezayir'de 22 Şubat 2019'da başlayan toplumsal protesto hareketi ve diğer muhalefet partileri Anayasa taslağına farklı argümanlarla karşı çıktı.

Protesto hareketi, salgın döneminde son verdikleri gösterilerdeki öncü isimlere yönelik tutuklama ve baskı dalgası nedeniyle Tebbun yönetimine tepkili.

Bazı muhalefet partileri Anayasa taslağının "uzlaşı olmaksızın tepeden inme" biçimde hazırlandığını savunurken, toplumsal protesto dalgasını temsil eden kesimse yeni Anayasa'nın değişim getirmeksizin rejimde bir "vitrin değişikliği" yapacağı argümanıyla referandumu boykot etti.